Читать «Вятрак – птушка вольная» онлайн - страница 77

– А ён, Цар-Дуб, пачуе цябе, дзядуля?

– Пачуе, пачуе, Мікітка. Абавязкова. Ужо шмат стагоддзяў ён усё бачыць і ўсё чуе. Шкада, што нічога нам, людзям, сказаць не можа...

Мікітка прачытаў на шыльдачцы, што стаяла асобна ў агароджы на слупку: «Цар-Дуб з’яўляецца помнікам прыроды... У вышыню 32 метры, у дыяметры—1,5, мае акружнасць 4,5 метры і шаноўны ўзрост 500 год. На вышыні 24 метры і вышэй размешчаны 6 сукоў, у адным з якіх пчолы зрабілі борць і ўжо некалькі гадоў жывуць у ёй і раяцца ...»

ПАСЛЯСЛОЎЕ

У нямецкай газеце «Neuе Zeіtuhg» нядаўна было надрукавана інтэрв’ю з ветэранам антыфашысцкага руху Лотарам Шмейхелем, які пасля таго, як адмовіўся выконваць загад Гітлера, каб перавезці Цар-Дуб у Германію, перайшоў у падполле. На пытанне, што найбольш уразіла яго на вайне, што найбольш запомнілася і кранула, стары немец адказаў:

– Цар-Дуб. Такога волата я больш нідзе і ніколі не бачыў. Тых людзей, на зямлі якіх растуць такія дрэвы, перамагчы немагчыма. Шкада, што пра гэта не ведаў фюрэр...

ВЯТРАК – ПТУШКА ВОЛЬНАЯ

1. ШТО ЦЁТКА НЕМЦАМ ПАКАЗАЛА

Прапаў у цёткі Аксінні певень. І куды падзеўся, небарака? Толькі ж швэндаў па двары сярод курэй, і – няма.

– Пеця, Пеця! – нібы нейкага хлапчука, клікала курынага кавалера старая. – Ну дзе ты, голуб мой? Хадзем дамоў, калі жыць хочаш, дурань ты непрыкаяны! Ці чуеш? Пачуеш, ды позна будзе. Адны костачкі застануцца. Вунь яны, бач – панаехалі! Злопаюць – і вокам не міргнеш! Як ніколі іх не кармілі. Бы з галоднага краю. Ага! Ну, дзе ж ён? Цы-ы-п-цып-цып!..

Старая і на гародчык зазірнула, і пад паветку: няма, як скрозь зямлю праваліўся курыны кавалер. Тады Аксіння шпарка, нібы падганяў яе хто дубцом, выбегла на вуліцу, сустрэла там суседскага хлапчука Юраську, і, хаўкаючы ротам, шмарганула за рукаў:

– Юр! Га, Юр! Ты пеўня майго не бачыў?

Адкуль яму, Юраську, бачыць таго пеўня? Хіба ж да яго цяпер, калі немцы ў вёсцы. Самыя сапраўдныя – пра якіх гаварылі па «талерцы» каля канторы калгаса, што напалі на наш Саюз. І нядаўна, здаецца, напалі, а ўжо ў Хатоўні аб’явіліся, ні ў каго не папытаўшы. Шустрыя, аднак. І адкуль бяруцца такія нахабнікі, папытаць бы? Юраська паназіраў трохі за няпрошанымі гасцямі здаля, з-за плоту, ды адразу ж і да хаты – бяжком, не азіраючыся: ну іх, немцаў тых! Расходжваюць, гергочуць, пагражаюць. Што да чаго! «Можа і певень цёткі Аксінні цяпер недзе ў іх? Бач, пазакасвалі рукавы... валасатыя рукі, нічога не скажаш: такія і цапнуць могуць што хочаш, за імі вока ды вока трэба». Але ж цётцы Аксінні адказаў, асабліва не разважаючы – тут не да філасофіі:

– Не бачыў. Трэба мне ён...

А потым паглядзеў на старую, і яму чамусьці зрабілася шкада яе, параіў хаваць курэй падалей ад немцаў, бо тыя, кажуць, дужа іх любяць – і смажаных, і ў чарапках з бульбай.