Читать «Вятрак – птушка вольная» онлайн - страница 110

– Я цябе, стараста, задушу сваімі рукамі! Пабачыш!

Хоць і пуставала Ігнатава хата, немцы ў ёй не спыніліся: атабарваліся яны там, дзе былі гаспа-дары – і пры гэтым дбайныя, рупныя: харчавацца ж трэба, а стараста і лыжкі з сабой, кажуць, забраў у лес. Багата і яшчэ на што разлічвалі ворагі, калі пасяляліся ў хатаўнянцаў – каб гаспадыні не толькі ежу гатавалі тады-сяды, але і бялізну мылі. І жанчыны мылі, гатавалі. А куды падзенешся! Не паслухаешся, дык мала не будзе. Каму ахвота, каб на цябе вочка аўтамата нацэльвалі? На, еж, сабака! Лепш кінуць костку, няхай грызе, смокча.

Двух немцаў пасяліў Вітух і ў Юраськавай хаце. Здаецца, людзі як людзі – такія ж рукі маюць, ногі, вочы... Ды усё роўна нейкія не такія яны. І хоць жывуць салдаты ўжо побач з Юраськам цэлы тыдзень, спяць пад адным дахам, быццам нават і ўсміхаюцца яму тады-сяды, калі на іх нападзе нешта, відаць, ён аніяк не можа прымірыцца з думкай, што немцы – людзі... Нават шакаладам, бывае, падлагоджваюць , але хлопчыку не хочацца глядзець на той шакалад. «Трэба ён мне, пахне як нешта нясмачнае!» Асабліва крыўдна робіцца Юраську, што нейкі рыжы і гарбаносы Курт спіць на татавым ложку. Звычайна ранічкай Юраська, калі прачынаўся, адразу глядзеў на татаў ложак, і калі не ўбачыць яго, падымаўся і сам. Па прывычцы ён і зараз не-не ды і кіне позірк на татаў ложак, але ўбачыць на ім раскудлачаную рыжую, бы грэбень у Аксіннінага пеўня, галаву Курта, і яму не хочацца ні спаць, ні ўставаць.

Юраська дзівіўся праз шыбу, што робіцца на вясковай вуліцы. Некуды паехалі немцы на грузавіку, а потым, згорбіўшыся, пратэпаў Лявон Кончык. Праз колькі хвілін ён убачыў сваіх кватарантаў Курта з Францам, былі яны надзвычай вясёлыя – смяяліся, размахвалі рукамі, штурхаліся. Бы дзеці. «Пруцца!»– Юраська адвярнуўся ад акна і не знаходзіў, што яму рабіць: ці ісці з хаты на двр, ці што... Рашыў нікуды не ісці і нічога не рабіць. Падумаеш, фрыцы! Чаго перад імі дрыжаць, хоць яны, канешне ж, і паскуднікі, аднак хто ў гэтай хаце гаспадар? Пакуль тата на фронце – ён, Юраська, значыць. І не турбаваць!

Кватаранты ўваліліся ў хату, адразу ж загергеталі – па чарзе, бы гусі, калі ім не падабаецца нехта:

– О, Юрко! Гут, гут! Карашо!

«Пайшлі вы!» Курт мурлыкаў песню на яму толькі зразумелай мове, а Фрыц стругаў сцізорыкам якраз перад самы носам у Юраські тонкі драўляны пруцік. Потым немец кінуў той драўляны пруток у кут, і Юраська аслупянеў: гэта ж бярозка! Яго бярозка. Хлопчык выбег на вуліцу, і здагадка пацвердзілася: на тым месцы, дзе летась пасадзіў ён дрэўца, тырчэў толькі абрубак... «Гады!» Як яшчэ хлопчык устрымаўся, не заплакаў, але сваім кватарантам нічога не сказаў, а толькі патрымаў пруток у руках і кінуў на тое ж месца, дзе і падняў. Ён узяў рыдлёўку і па агародзе пакрочыў у бок бярэзніка. «Прынясу другую бярозку, пасаджу на злосць ім. Каб ведалі!» А ідучы за дрэўцам, ніяк не абыдзеш вятрак. Дзед Нупрэй напраўляў якраз жорны, быў увесь у клопаце, але Юраську заўважыў адразу: