Читать «Станаўленне польскамоўнай паэзіі ў полілінгвістычнай літаратуры Беларусі эпохі Рэнесансу» онлайн - страница 3

Фармаванне погляду на беларускую літаратуру XVI – XVIII стст. як на літаратуру полілінгвістычную з’явілася важнейшым дасягненням беларускай філалагічнай навукі ў 70 – 80-х гг., а ў 80 – 90-х гг. вывучэнне лацінамоўнай і польскамоўнай спадчыны сталася адным з найбольш перспектыўных накірункаў развіцця айчыннага літаратуразнаўства.

Праблема палягае ў тым, што тэмпы засваення шматмоўнай спадчыны XVI XVIII cтст. – надзвычай марудныя: і ў параўнанні з даробкам спецыялістаў па літаратуры ХІХ ст., і на фоне дасягненняў польскіх, літоўскіх і ўкраінскіх вучоных. Дэкларатыўна абвясціўшы “сваёй” іншамоўную спадчыну далёкіх эпох, тэарэтычна далучыўшы яе да нацыянальнай культуры, мы пакуль што не толькі грунтоўна не даследавалі яе, але нават не ўсю сабралі і не поўнасцю прачыталі. У гэтай сітуацыі недарэчна выглядаюць падручнікі па гісторыі беларускай літаратуры старажытнага перыяду, у якіх агульныя заканамернасці літаратурнага развіцця вызначаюцца на падставе знаёмства з 30-40 працэнтамі ад агульнай колькасці твораў. У чацвёртым выданні падручніка “Гісторыя беларускай літаратуры. Старажытны перыяд” (1998), ягоныя рэдактары М. Лазарук і А. Семяновіч не выкарысталі нават тыя нешматлікія даследаванні полілінгвістычнай літаратуры, якія з’явіліся на працягу апошніх дзесяці гадоў. Па гэтай самай прычыне цяжка сёння стварыць грунтоўную акадэмічную гісторыю беларускай літаратуры ХІІ – XVIII стст.; узнікненню такой працы мусіць папярэднічаць напісанне шэрагу манаграфій пра асобных пісьменнікаў і пра некаторыя жанры, падрыхтоўка комплексных даследаванняў пра літаратуру розных эпох: Сярэднявечча, Рэнесансу, Барока, Асветніцтва.

Ужо для самога А. Мальдзіса ў 1980 г. было відавочна, што многія аўтары, якія згадваюцца ў ягонай кнізе “На скрыжаванні славянскіх традыцый...”, заслугоўваюць асобных манагарафій (Д. Набароўскі, А. Нарушэвіч, Ф. Князнін, Ю. Нямцэвіч ды інш.). Але манаграфіі пра гэтых аўтараў з’явіліся пакуль што толькі ў Польшчы і, прыкладам, даследаванне А. Наварэцкага пра паэзію Я. Бакі (Nawarecki 1991), якому А. Мальдзіс прысвяціў усяго адзін сказ, большае па аб’ёме, чым праца беларускага вучонага пра літаратуру двух стагоддзяў.

Найменш даследаванымі перыядамі ў гісторыі беларускай полілінгвістычнай літаратуры застаюцца Барока і Асветніцтва. Але недастаткова вывучана пакуль і літаратура Адраджэння, хаця на гэтую эпоху – эпоху Ф. Скарыны, М. Гусоўскага, С. Буднага, Статута Вялікага Княства Літоўскага – беларускія навукоўцы заўсёды звярталі асаблівую ўвагу. Нягледзячы на з’яўленне шэрагу змястоўных даследаванняў грамадска-палітычнай і кніжнай культуры Беларусі XVI – першай паловы XVII cт. (працы С. Падокшына, Ю. Лабынцава, М. Галенчанкі, І. Саверчанкі), мы не падышлі яшчэ да стварэння абагульняючых літаратуразнаўчых прац накшталт “Renesans” (Варшава, 1973 і наступныя выданні) Я. Зёмака ці “Literaturа renesansu w Polsce” (Варшава, 1994) Я. Пельца. Па-першае, не сабраныя і не праінтэрпрэтаваныя яшчэ многія тэксты з гэтае эпохі; па-другое, не напісаны манаграфіі пра такіх выдатных пісьменнікаў як А. Валян, А. Рымша, Я. Радван, К. Пянткоўскі ды інш.; па-трэцяе, не праведзены даследаванні асобных жанраў рэнесансавай літаратуры Беларусі: рыцарскага рамана, школьнай драмы, мемуарыстыкі.