Читать «Бiльярд а палове дзесятай» онлайн - страница 33

Я зрабiў тое, Гуга: я пайшоў разам са Шрэлам у маленькую кавярню Цона на вулiцы Буасэрэ, дзе збiралiся авечкi; я паўшэптам сказаў гаспадару пароль "Пасвi авечак маiх" i прыняў прысягу — гледзячы проста ў вочы маладой дзяўчыне, якую звалi Эдыт, — што нiколi ў жыццi не пакаштую бычынага прычасця; пасля ў цёмным пакойчыку ад чорнага ўвахода я сказаў прамову, поўную цьмяных выразаў, гучанне якiх не наводзiла на думку пра авечак: гэтыя словы мелi прысмак крывi, бунту i помсты, помсты за Фэрдзi Прогульске, якому яны адсеклi галаву ранiцай таго дня; тыя, што сядзелi вакол стала i слухалi мяне, выглядалi так, нiбы гэта iм адсеклi галовы; яны спалохалiся i зразумелi цяпер, што дзiцячая сур'ёзнасць не менш сур'ёзная, чым дарослая; у iх вачах былi страх i ўпэўненасць, што Фэрдзi ўжо сапраўды няма сярод жывых: яму было семнаццаць год, ён займаўся бегам на сто метраў, быў вучнем сталяра; я толькi чатыры разы бачыў яго — i не забуду яго да скону: два разы ў Цонавай кавярнi i два разы ў нас дома; Фэрдзi прабраўся ў кватэру Бена Вакса i, калi той выходзiў са спальнi, кiнуў яму пад ногi бомбу; у Бена Вакса былi толькi апёкi ступняў ног; у калiдоры разляцелася на кавалкi вялiкае люстра, пахла спаленым чорным порахам; дурнота, што вынiкала з дзiцячае шляхетнасцi… чуеш, Гуга, ты праўда чуеш, што я кажу?

— Чую.

— Я чытаў Гёльдэрлiна: "Цвёрдае Божае сэрца, нават калi спачувае…", a Фэрдзi чытаў толькi Карла Мая, i было падобна на тое, што мы абодва прапаведавалi адну i тую шляхетнасць; ён адпакутаваў за сваю дурноту пад катавай сякерай — на досвiтку, калi царкоўныя званы клiкалi на ютрань, у пякарнях хлопчыкi-разносчыкi булак пералiчвалi iх, кладучы ў свае торбы, калi тут, у гатэлi "Прынц Генрых" падавалi сняданак першым гасцям, калi шчабяталi птушкi, дзяўчаты-малочнiцы ў пантофлях на гумовых падэшвах заходзiлi ў цiхiя пад'езды дамоў, каб паставiць бутэлькi з малаком на чыстыя какосавыя ходнiкi, ганцы на матацыклах iмчалiся па горадзе, ад слупа да слупа, наклейваючы паведамленнi ў чырвонай рамцы: "Пакаранне смерцю! Вучань Фердынанд Прогульске", — i гэтыя афiшкi чыталi тыя, хто рана ўстае: трамвайшчыкi, вучнi i настаўнiкi — усе тыя, хто ўранку, паклаўшы сняданак у сумку альбо кiшэнь, спяшалiся да трамваяў, не паспеўшы яшчэ разгарнуць мясцовую газету, дзе вялiкiмi лiтарамi было набрана: "Навука ўсiм iншым", i я прачытаў гэта, Гуга, якраз тады, калi вось тут, на рагу вулiцы, чакаў «сямёрку».

Голас Фэрдзi ў тэлефоннай трубцы (калi гэта было, учора цi пазаўчора?): "Ну, дык прыйдзеш, як дамаўлялiся, у Цонаву кавярню?" Хвiля маўчання. "Прыйдзеш цi не?" — «Прыйду».