Читать «Нацыянальная ідэя ў сучасным свеце» онлайн - страница 86

Беларусь ляжыць на мяжы падзелу каталіцкага і праваслаўнага свету. І таму яе становішча нашмат складаней, чым у суседняй, аднаканфесійнай Польшчы. Акрамя гэтага, традыцыі атэізму даволі моцна ўкараніліся ў жыцці беларусаў. Цяпер інтэнсіўна ідзе працэс вяртання хрысціянскіх каштоўнасцяў, але гаварыць аб тым, што рэлігія на Беларусі здольная аказваць уплыў на палітычныя працэсы, яшчэ рана. Праблематычна чакаць ад хрысціянскіх канфесій у бліжэйшы час эфектыўнасці ў негвалтоўнай барацьбе за рэалізацыю нацыянальнай ідэі, хаця менавіта царква была асноўнай апорай у барацьбе за незалежнасць у многіх дзяржавах. Абумоўлена гэта як слабасцю рэлігійных традыцый, так і прыцягненнем праваслаўя да Масквы, а касцёла — да Варшавы. Аднак нельга абмінуць той факт, што за гады рэлігійнага пад’ёму нямала зроблена для беларусізацыі ўсіх беларускіх хрысціянскіх канфесій, асабліва каталіцызму. Хрысціянства ў Беларусі, як палітычны фактар, яшчэ праявіць сябе, бо беларусам уласцівыя унутраная рэлігійнасць і павага да старадаўніх народных традыцый, што спрыяльна ўздзейнічае на вяртанне Бога беларускаму народу.

4.3. Нацыянальная ідэя, нацыя. Царква і дзяржава

На працягу ўсёй гісторыі чалавецтва нацыянальныя, этнічныя, племянныя і іншыя чалавечыя супольнасці былі звязаны з рэлігійнымі вераваннямі. Звычайна пэўны народ вызнаваў і пэўную рэлігію — прынамсі гэта добра відаць на прыкладзе язычніцкіх народаў — у кожнага народа свой сонм багоў.

Але надыход хрысціянскай эры паклаў пачатак новай Царквы, якая па сваёй прыродзе мае ўсяленскі, наднацыянальны характар. У хрысціян «няма розніцы паміж іудэем і элінам» (Рым. 10, 12.). Тым не менш, гэта не азначае, што хрысціяне адмаўляюць нацыянальнасць. Наадварот, Царква злучае ўсяленскасць з кожнай асобнай нацыяй. Мы яшчэ будзем разглядваць гэтыя пытанні ніжэй у сувязі з праблемай нацыяналізму, які, як мы лічым, абгрунтоўваецца хрысціянствам. Цяпер мы толькі акрэслім асноўныя падыходы распрацаваныя ў розных хрысціянскіх канфесіях адносна пытання аб нацыі.

Еўропа, ЗША і іншы хрысціянскі свет у наш час падзелены ў рэлігійным сэнсе на тры асноўныя плыні: праваслаўе, каталіцызм і пратэстанцтва. Апошняя плынь ахоплівае мноства хрысціянскіх Цэркваў, якія не падзяляюць некаторых асноўных дагматаў першых двух.

Праваслаўны падыход да нацыі грунтоўна выкладзены ў «Асновах сацыяльнай канцэпцыі Рускай Праваслаўнай Царквы», якая была прынята на Юбілейным Архірэйскім Саборы Рускай Праваслаўнай Царквы ў 2000 годзе. У «Асновах» падкрэсліваецца, што ўсяленскі характар Царквы зусім не азначае адмовы ад нацыянальнай самабытнасці. «Хрысціянскі патрыятызм адначасова праяўляецца ў адносінах да нацыі як этнічнай супольнасці, і як супольнасці грамадзян дзяржавы. Праваслаўны хрысціянін закліканы любіць сваю Айчыну, якая мае тэратэрыяльные вымярэнне, так і сваіх братоў па крыві, што жывуць па ўсяму свету».

Сказанае азначае, што палітыка дзяржавы не павінна абмяжоўвацца ўнутранымі мерамі па сацыяльнаму забеспячэнню сваіх грамадзян, а трэба турбавацца і аб сваёй дыяспары.