Читать «Рускія народныя казкі» онлайн - страница 80

Стаіць багаты мужык, прыкідвае і так і гэтак — ніяк не можа пяць гусей паміж шасцю чалавекамі падзяліць.

Паклікаў пан бедняка:

— Ці можаш пяць гусей паміж намі без крыўды падзяліць?

— А чаму не падзяліць! — адказвае бедны мужык.

Падае адну гусь пану і пані:

— Вас двое — і вось вам гусь. Цяпер вас стала трое.

Другую гусь двум сынам падаў:

— I вас цяпер трое стала.

Трэцюю падае дочкам:

— I вас стала трое.

Дзве астатнія гусі сабе ўзяў:

— I нас стала трое.

Пан засмяяўся:

— Ну малайчына, мужык! Ведаў, як трэба падзяліць, і пра сябе не забыўся!

Паднёс яму чарачку вінца, загадаў даць воз мукі, а багатага мужыка на стайню паслаў, загадаў бізуноў усыпаць.

МУДРЫЯ АДКАЗЫ

Служыў салдат у палку дваццаць пяць гадоў, а цара ў вочы не бачыў. Вярнуўся дадому. Сталі яго распытваць пра цара, а ён не ведае, што і сказаць. Вось і пачалі яго папікаць родзічы і знаёмыя.

— Эх ты,— кажуць,— дваццаць пяць гадоў праслужыў, а цара ў вочы не бачыў!

Крыўдна гэта яму здалося: сабраўся і пайшоў цара глядзець.

Прыйшоў у палац. Цар пытае:

— Што скажаш, салдат?

— Так і так, ваша царская вялікасць! Служыў я табе ажно дваццаць пяць гадоў, а цябе ў вочы ніколі не бачыў: прыйшоў паглядзець.

— Ну глядзі!

Салдат тры разы абышоў вакол цара, усё аглядваў.

Цар пытаецца:

— Ну як, нішто сабе я?

— Нішто,— адказвае салдат.

— Ну, цяпер, служывы, скажы: ці высока неба ад зямлі?

— Гэтак высока, што там грукне, а тут чуваць.

— А ці шырокая эямля?

— Ву-унь там сонца ўсходзіць, а там заходзіць такая шырокаяІ

— А ці глыбокая зямля?

— Ды быў у мяне дзед, памёр гадоў дзевяноста таму назад, закапалі ў зямлю, з таго часу і дамоў не прыходзіў: пэўна, глыбокая!

Цар адаслаў салдата ў турму і наказаў яму:

— Не дай маху, служба! Я пашлю да цябе трыццаць гусакоў: здолей па пяру выскубці.

— Добра!

Паклікаў цар трыццаць багатых купцоў і задаў ім тыя ж загадкі, што і салдату задаваў. Яны думалі-думалі, не маглі адказу даць, і загадаў іх цар пасадзіць у турму.

Пытаецца ў іх салдат:

— Купцы-малайцы, вас за што пасадзілі?

— Ды, бачыш, цар-гасудар у нас дапытваецца, ці далёка неба ад зямлі, і наколькі зямля шырокая, і наколькі яна глыбокая, а мы — людзі цёмныя, не адказалі.

— Дайце мне кожны па тысячы рублёў, я вам праўду скажу.

— Калі ласка, браце, толькі навучы.

Узяў з іх салдат па тысячы і навучыў, як адгадваць царскія загадкі. Дні праз два паклікаў цар да сябе і купцоў і салдата. Задаў купцам тыя ж самыя загадкі і, як толькі яны адгадалі, адпусціў іх па сваіх дамах.

— Ну, служба! Здолеў па пяру выскубнуць?

— Здолеў, цар-гасудар, ды яшчэ наваг па залатым!

— А ці далёка табе дадому?

— Адсюль не відаць — далёка, значыцца!

— Вось табе тысяча рублёў, ідзі шчасліва.

Вярнуўся салдат дадому і зажыў прывольна, багата.

ПОП I БАТРАК

Спатрэбіўся аднаму папу батрак. Але паколькі поп быў вельмі скупы і ўсё шукаў, каб хто-небудзь да яго пайшоў як мага за меншую плату, дык ніхто да яго не наймаўся.

Вось аднойчы прыходзіць да яго мужык-жартаўнік і просіць сена для каня.