Читать «Рускія народныя казкі» онлайн - страница 78

— Ох, каб ты спрах! Казаў жа — кіруйся ўлева. I аб чым толькі ты думаў, куды глядзеў?

— Як гэта—куды глядзеў? Ды ты ж сам і крычаў: «Трымайся правай рукі!»

«Відаць, я абмовіўся»,— падумаў поп і кажа:

— Ну, нічога не зробіш, трэба кружной дарогай ехаць. Тут вёрст праз дзесяць вёска будзе, давядзецца пераначаваць. Час позні, ды і есці страшэнна хочацца, проста не выцерпець.

— А ты, бацюшка, сянца пакаштуй,— парабак кажа,— я от дык нішто сабе падсілкаваўся, есці зусім не хочацца.

Поп наскуб мякчэйшай травы, пажаваў, пажаваў, выплюнуў:

— Не, не для мяне гэты харч.

Праехалі яшчэ з гадзіну ці дзве — паказалася воска.

Звярнулі да самай багатай хаты, да крамніка.

— Ідзі,— кажа поп,— прасіся начаваць, у мяне ад голаду рукі-ногі калоцяцца.

Парабак пастукаўся:

— Людзі добрыя, пусціце пераначаваць!

Выйшаў гаспадар:

— Заязджай, заязджай, начлегу з сабою не возяць.

— Ды я не адзін,— шэптам кажа хлопец,— са мною бацюшка нездаровы — як не пры сваім розуме. Так ён спакойны, ціхі, а як пачуе, што два разы адно і тое ж кажуць, нібы люты звер робіцца, на людзей кідаецца.

— Добра,— гаспадар адказвае,— буду ведаць і сваім скажу.

Парабак коней распрог, даў ім корму і памог папу злезці з воза.

Зайшлі ў хату. Гаспадары з апаскай паглядваюць на папа, маўчаць.

Надышла пара вячэраць, накрылі на стол.

Гаспадыня запрасіла:

— Сядайце, госці, з намі. Чым багаты, тым і рады.

Парабак адразу за стол, а поп чакае, калі яшчэ раз

папросяць.

Гаспадары другі раз не завуць, не асмельваюцца.

Пачалі вячэраць. Сядзіць поп збоку, злуецца сам на сябе:

«Трэба было адразу за стол садзіцца».

Так і прасядзеў усю вячэру, нічога не паспытаўшы.

Гаспадыня прыбрала са стала, паслала папу з парабкам: пасцель.

Хлопец толькі галаву на падушку апусціў, адразу моцна заснуў.

I гаспадары заснулі.

А галоднага папа сон не бярэ.

Раскатурхаў, пабудзіў парабка:

— Ой, есці хачу, не вытрываю.

— А чаму вячэраць не захацеў?

— Думаў, яшчэ папросяць.

— Прыкмеціў я,— шэпча парабак,— каля печы на паліцы гаршчок з кашай, ідзі паеш.

Поп усхапіўся і праз хвіліну зноў будзіць парабка:

— Гаршчок з кашай знайшоў, а лыжкі няма.

Раззлаваўся хлопец:

— Ну дзе я табе лыжку вазьму! Закасай рукавы і еш рукою.

Поп ад прагнасці сунуў у гаршчок абедзве рукі, а ў гаршку быў гарачы вар.

— Ох, не вытрываць, у рукі пячэ і выцягнуць не магу!

— Гора з табою,— хлопец бурчыць.— Зірні, каля сцяны тачыла. Разбі гаршчок, і ўсё.

Поп з усяе сілы стукнуў гаршком, толькі чарапкі паляцелі. У той жа момант хтосьці залямантаваў немым голасам:

— Гвалт, забілі!

Поп рынуўся вон з хаты.

Уся сям'я перапалохалася, запалілі агонь, аж бачаць: у гаспадара ўся лысая галава заліта варам. Стогне стары.

Сыны гаспадара да парабка падступілі:

— Навошта старога знявечылі?

— Хто каго знявечыў? I знаць не знаю, і ведаць не ведаю. А вось куды вы хворага папа падзелі?

Гаспадары — туды-сюды: і ў сенцы і на вышкі. Усё абшукалі — нідзе няма папа.

— Вось бачыце,— парабак кажа,— гаспадар ужо ачухаўся, а папа няма. Людзі вы не бедныя, адпусціце тавару з крамы на сотню рублёў —замнём справу, а не, дык у воласць паеду, давядзецца вам адказваць.