Читать «Рускія народныя казкі» онлайн - страница 48

— Гэта за намі гоняцца! — кажа Васіліса Прамудрая і зрабіла коней зялёным лугам, Івана — старым пастухом, а сама перакінулася ў кучаравую авечку.

Пад'язджае пагоня:

— Гэй, дзядок, ці не ехаў тут добры малойца з прыгожай дзяўчынаю?

— Не, людзі добрыя,— адказвае Іван. Сорак гадоў пасу я на гэтым месцы — ніводная птушка міма но пралятала, ніводны звер міма не прабягаў.

Вярнулася пагоня назад:

— Цар-гасудар, нікога мы на дарозе не напаткалі. Бачылі толькі — пастух авечку пасе.

Разгневаўся марскі цар, закрычаў грозным голасам:

— Эх вы, нездагадлівыяі Імчыцеся наўздагон. Пры-вядзіце мне авечку, а пастух і сам прыйдзе.

Памчалася пагоня царская. А Іван з Васілісай Прамудрай таксама не марудзяць — паганяюць коней. Палова дарогі ззаду ляжыць, палова дарогі наперадзе сцелецца.

Кажа Васіліса Прамудрая:

— Ану, муж дарагі, прыпадзі да зямлі ды паслухай: ці няма пагоні марскога цара?

Злез Іван з каня, прыпаў вухам да зямлі і кажа:

— Чую я конскі тупат і людскую гамапу.

— Гэта за намі гоняцца! — кажа Васіліса Прамудрая.

Сама зрабілася каплічкай, коней ператварыла ў дрэвы,

а Іванку — у старэнькага папа.

Вось пад'язджае да іх пагоня:

— Гэй, бацюшка, ці не праходзіў тут пастух?

— Не, людзі добрыя. Сорак гадоў я ў гэтай капліцы служу — ніводная птушка міма не пралятала, ніводзін звер не прабягаў.

Вярнулася пагоня назад:

— Цар-гасудар, не знайшлі мы пастуха з авечкаю! Толькі ў дарозе бачылі каплічку ды папа старога.

Яшчэ горш разгневаўся марскі цар:

— Эх вы, ёлупні! Вам трэба было каплічку разламаць ды сюды прывезці, а поп і сам прыйшоў бы.

Сабраўся ён, ускочыў на каня і памчаўся наўздагон за Іванкам і Васілісай Прамудраю.

А тыя ўжо далека заехалі. Лічы, уся дарога ззаду засталася.

Вось зноў кажа Васіліса Прамудрая:

— Муж дарагі, прыпадзі да зямлі: ці не чуваць пагоні?

Злез Іван з каня, прыпаў вухам да сырой зямлі і кажа:

— Дрыжыць зямля ад тупату конскага.

— Гэта сам цар марскі імчыцца! — кажа Васіліса Прамудрая.

I зрабілася яна рэчкаю. Коней у рачную траву ператварыла, а Івана — у акуня.

Прымчаўся марскі цар. Паглядзеў ды адразу і пазнаў, што за рэчка цячэ, што за акунь у вадзе плавае.

Пасміхнуўся ён і кажа:

— Калі так, дык будзь жа ты рэчкаю роўна тры гады. Улетку перасыхай, узімку замярзай, увесну разлівайся!

Завярнуў каня і памчаўся назад у сваё падводнае царства.

Заплакала рэчка, зажурчала:

— Муж мой любы, трэба нам расстацца! Ідзі ты дадому, ды глядзі — нікому цалаваць сябе не дазваляй, апрача бацькі і маці. А як пацалуе цябе хто — забудзеш мяне.

Прыйшоў Іван дадому, а сам дому не рады.

Пацалаваўся з бацькам, з маці, а больш ні з кім — ні з братам, ні з сястрою, ні з кумам, ні з кумою. Жыве, ні на кога не глядзіць.

Вось і год мінуў, і два, і трэці канчаецца.

Лёг неяк раз Іванка спаць, а дзверы забыўся зашчапіць. Зайшла ў пакой сястра яго меншая, убачыла, што ён спіць, нахілілася і пацалавала яго.

Прачнуўся Іван — нічога не помніць. Пра ўсё забыўся.

Забыў і Васілісу Прамудрую, быццам і ў думках яе не было.

А праз месяц засваталі Івана і ўзяліся Да вяселля рыхтавацца.

Вось як пачалі пірагі пячы, пайшла адна дзяўчынка па ваду, нахілілася над рэчкаю — вады зачэрпнуць, ды так і абмерла. Пазірае на яе знізу — вочы ў вочы — дзяўчына-краса.