Читать «Рускія народныя казкі» онлайн - страница 47

— Надта ж ты даверлівы, Іванка! Задача ў цябе будзе нялёгкая. Зробіць нас бацюхна кабыліцамі і прымусіць цябе нявесту выбіраць. Ты глядзі — прыкмячай: на маёй аброці адна бляшка-бліскаўка пацямнее. Потым выпусціць ён нас галубкамі. Сёстры будуць спакойненька грэчку дзяўбаць, а я не-не ды страпяну крыльцам. Трэці раз выведзе ён нас дзяўчатамі — роўнымі, як адна: твар у твар, волас у волас, голас у голас. Я знарок хусцінкай махну. Па тым мяне і пазнавай.

Як сказана, так і сталася. Вывеў марскі цар дванаццаць кабыліц — адна ў адну — і паставіў у рад.

— Выбірай любую!

Паглядзеў Іван пільна, бачыць — на адной аброці бляшка-бліскаўка пацямнела. Схапіў за тую аброць і кажа:

— Вось мая нявеста!

— Благую бярэш! Мог бы і лепшую выбраць.

— Нічога, мне і гэтая добра.

— Выбірай другі раз.

Выпусціў цар дванаццаць галубак — пяро ў пяро — і пасыпаў ім грэчкі.

Прыкмеціў Іван, што адна галубка ўсё крыльцам патрэсвае, і цап яе за крыло:

— Вось мая нявеста!

— Не той кус хапаеш — хутка падавішся. Выбірай трэці раз!

Вывеў цар дванаццаць дзяўчын — усе роўныя, як адна: вар у твар, волас у волас, голас у голас. Нізашто не пазнаў бы, ды адна з іх хусцінкай махнула. Схапіў яе Іван за руку:

— Вось мая нявеста!

— Ну, браце,— кажа марскі цар,— я хітры, а ты яшчэ хітрэйшы за мяне,— і аддаў за яго Васілісу Прамудрую замуж.

Hi многа, ні мала мінула часу — занудзіўся Іван па сваіх бацьках, захацелася яму на святую Русь.

— Што невясёлы, муж дарагі? — пытаецца Васіліса Прамудрая.

— Ах, жонка мая любая, бачыў я ў сне бацьку і маці, родны дом і сад вялікі, а па садзе дзеткі бегаюць. Можа, гэта браты мае ды сёстры мілыя, а я з імі наяву і не бачыўся.

Апусціла галаву Васіліса Прамудрая:

— От калі бяда прыйшла! Калі ўцячом мы, будзе за намі пагоня вялікая. Моцна разгневаецца марскі цар, лютай смерцю нас пакарае. Ды нічога не зробіш, трэба нешта мудрыць.

Змайстравала яна тры лялечкі, пасадзіла па кутках у святліцы, а дзверы моцна замкнула. I пабеглі яны з Іванкам на святую Русь.

Вось раным-раненька прыходзяць ад марскога цара пасланцы — маладых падымаць, у палац да цара зваць.

Стукаюцца ў дзверы:

— Прачніцеся, прабудзіцеся! Вас бацюхна кліча.

— Яшчэ рана, мы не выспаліся,— адказвае адна лялечка.

Гадзіна мінула, другая мінула — зноў пасланец у дзверы стукае:

— Не пара-час спаць, пара-час уставаць!

— Пачакайце. Зараз устанем ды адзенемся,— адказвае другая лялечка.

Трэці раз прыходзяць пасланцы: цар марскі, маўляў, гневаецца, чаго яны гэтак доўга збіраюцца, чаму лянуюцца.

— Зараз будзем,— кажа трэцяя лялечка.

Пачакалі, пачакалі пасланцы і давай зноў стукацца.

Ніхто не абзываецца, ніхто не адгукаецца.

Выламалі яны дзверы. Глядзяць — а ў святліцы пуста,

толькі лялькі ў кутках сядзяць.

Далажылі пра гэта марскому цару. Разгневаўся ён і паслаў на ўсе бакі пагоню вялікую.

А Васіліса Прамудрая з Іванкам ужо далёка-далёка. Імчацца на быстрых конях без прыпыну, без спачыну.

— Ану, муж дарагі, прыпадзі да сырой зямлі ды паслухай: ці няма пагоні марскога цара?

Саскочыў Іван з каня, прыпаў вухам да зямлі і кажа:

— Чую я людскую гаману і конскі тупат.