Читать «Рускія народныя казкі» онлайн - страница 33

Пра ўсё клапоціцца Алёнка: і ў хаце прыбярэ, і абед згатуе, і агарод праполе, і вады прынясе. З бацькамі яна была ласкавая, да людзей прыветлівая. Любілі яе маці з бацькам больш за ўсіх дачок. А ад гэтага старэйшых сясцёр зайздрасць брала.

Аднойчы паехалі бацька з маці на поле. Падышла да іх дома бедная бабулька і папрасіла хлеба. Старэйшыя сёстры з ёю і гаварыць не захацелі, а Алёнка вынесла бабульцы булку белую і правяла яе за вароты.

— Дзякуй табе, дзяўчына,— сказала бабулька.— За дабрыню тваю вось табе парада: паедзе твой бацюхна на кірмаш, папрасі яго купіць табе для пацехі сярэбраны сподачак ды наліўны яблычак. Будзеш качаць яблычак па сподачку ды прымаўляць:

Каціся, каціся, яблычак, Па сярэбраным сподачку, Пакажы ты мне на сподачку Гарады і нівы, I лясы, І моры, I гор вышыню, I нябёс харашыню.

А як здарыцца бяда з табою, дзяўчына,— памагу табе. Запомні: жыву я на краі лесу дрымучага і ісці да мае хаткі роўна тры дні і тры ночы.

Сказала бабулька гэтыя словы і пайшла ў лес.

Многа ці мала часу мінула, сабраўся селянін на Kipмаш ехаць.

Пытаецца ён у дачок:

— Якіх вам гасцінцаў купіць?

Адна дачка просіць:

— Купі мне, бацюхна, кумачу на сарафан.

Другая кажа:

— Купі мне паркалю ўзорыстага.

А Алёнка просіць:

— Дарагі мой любы бацюхна, купі мне сярэбраны сподачак ды наліўны яблычак.

Паабяцаў селянін дочкам выканаць іхнія просьбы і паехаў.

Вярнуўся ён з кірмашу, прывёз дочкам гасцінцы: адной—кумачу на сарафан, другой — паркалю ўзорыстага, а Алёнцы — сярэбраны сподачак ды наліўны яблычак. Старэйшыя сёстры радуюцца падарункам, а з Алёнкі смяюцца ды чакаюць, што яна будзе рабіць з сярэбраным сподачкам і наліўным яблычкам.

А там не есць яблычак, села ў куточык, качае яблычак па сподачку і прымаўляе:

— Каціся, каціся, яблычак, Па сярэбраным сподачку, Пакажы ты мне па сподачку Гарады і ніны, I лясы, і моры, І гор вышыню, I нябёс харашыню.

Коціцца яблычак па сподачку, наліўны на сярэбраным, а на сподачку ўсе гарады відаць, сёлы сярод ніў шырокіх, караблі на морах далёкіх, і гор вышыня, і нябёс харашыня, яснае сонейка са светлым месячыком кружацца, зоркі ў карагоды збіраюцца; так усё цудоўна, што ні ў казцы сказаць, ні пяром напісаць.

Загледзеліся сёстры, узяла іх зайздрасць, захацелі яны вымантачыць у Алёнкі сподачак з яблычкам. Але Алёнка ні на што не хоча мяняцца.

Задумалі тады сёстры забраць у яе сподачак і яблычкам ашуканствам ды сілаю. Пахаджваюць, падгаворваюць:

— Галубка Алёнка! Хадзем у лес па ягады, суніц назбіраем.

Згадзілася Алёнка, аддала сподачак з яблычкам бацьку і пайшла з сёстрамі ў лес.

Па лесе Алёнка блукае, ягады збірае, а сёстры ўсё далей яе вядуць. Завялі ў гушчар, напалі на Алёнку, забілі і пад бярэзінкай пахавалі, а да бацькі з маці позна ўвечары прыйшлі і кажуць:

— Алёнка ад нас уцякла і прапала. Мы ўвесь лес абышлі, так і не знайшлі. Мабыць, яе ваўкі з'елі.

Горка заплакалі бацька і маці, а сёстры просяць у бацькі сподачак і яблычак.

— Не,— адказвае ён ім,— нікому я не аддам сподачак з яблычкам. Няхай будуць яны мне на ўспамін аб Алёнцы, дачцэ маёй любімай.