Читать «Рускія народныя казкі» онлайн - страница 12

— Стой, лісіца, каму качку нясеш? Аддай мне!

— Ідзі ты лепш, мядзведзь, падалей, пакуль цэлы, а то скажу Катафею Іванавічу, ён цябе смерцю пакарае!

— А хто такі Катафей Іванавіч?

— А той самы, што прыслалі да нас з сібірскіх лясоў ваяводам. Я раней была ліса-краса — дзяўчына, а цяпер нашага ваяводы — Катафея Іванавіча — жонка.

— А ці нельга паглядзець яго, Лізавета Іванаўна?

— У! Катафей Іванавіч у мяне такі сярдзіть: хто яму не спадабаецца, адразу з'есць. Ты ідзі прыгатуй быка ды прынясі на паклон. Ды глядзі, быка пакладзі навідавоку, а сам схавайся, каб Катафей Іванавіч цябе не ўбачыў, а то кепска табе будзе!

Мядзведзь пайшоў па быка, а лісіца—дадому.

Вось прынёс воўк барана, аблупіў, стаіць і думае. Глядзіць — і мядзведзь прэцца з быком.

— Дзень добры, Міхал Іванавіч!

— Здароў, брат Лявон! Што, не бачыў лісіцы з мужам?

— Не, Міхал Іванавіч, сам іх чакаю.

— А ты схадзітка да іх, пакліч,— кажа мядзведзь ваўку.

— Не, не пайду, Міхал Іванавіч. Я непаваротлівы, ты лепш ідзі.

— Не, не пайду, брат Лявон. Я касматы, касалапы, куды мне!

Раптам — ні адсюль ні адтуль — бяжыць заяц. Воўк і мядзведзь як закрычаць на яго:

— Хадзі сюды, касавокі!

Заяц ажно прысеў, вушы на спіну паклаў.

— Ты, заяц, паваротлівы і на нагу лёгкі: збегай да лісіцы, скажы ёй, што мядзведзь Міхал Іванавіч з братам Лявонам Іванавічам даўно ўжо гатовы, чакаюць цябе, значыцца, з мужам, Катафеем Іванавічам, хочуць пакланіцца бараном ды быком.

Заяц прыпусціў да лісіцы на ўсю моц. А мядзведзь з воўк пачалі думаць, дзе б гэта ім схавацца.

Мядзведзь кажа:

— Я палезу на хваіну.

А воўк яму кажа:

— А я куды дзенуся? Я ж на дрэва не ўскарабкаюся? Схавай мяне куды-небудзь.

Мядзведзь схаваў ваўка ў кустах, заваліў сухім лісцем, а сам залез на хваіну, на самую макаўку, і пазірае, ці не ідзе Катафей Іванавіч з лісіцаю.

Заяц тым часам прыбег да лісіцынай нары:

— Мядзведзь Міхал Іванавіч з ваўком Лявонам Іван-вічам прыслалі сказаць, што яны даўно чакаюць цябе з мужам, хочуць пакланіцца вам быком ды бараном.

— Бяжы, касавокі, зараз будзем.

Вось і пайшлі кот з лісіцаю. Мядзведзь убачыў іх і кажа ваўку:

— Нейкі ж ваявода Катафей Іванавіч дужа маленькі!

Кот адразу ж кінуўся на быка, поўсць натапырыў, пачаў ірваць мяса і зубамі і лапамі, а сам мурчыць, нібыта злуецца:

— May, мау!..

Мядзведзь зноў кажа ваўку:

— Невялікі, ды пражэрлівы! Нам учатырох не з'есці, а яму аднаму мала. Чаго добрага, ён і да нас дабярэцца!

Захацелася і ваўку паглядзець на Катафея Іванавіча, ды скрозь лісце не відаць. I пачаў воўк ціхенька разграбаць лісце. Кот пачуў, што лісце шамаціць, падумаў, што гэта мыш, ды як кінецца — і проста ваўку ў пысу кіпцюрамі ўчапіўся.

Воўк перапужаўся, усхапіўся і давай уцякаць.

А кот сам спалохаўся і сігануў на дрэва, дзе сядзеў мядзведзь.

«Ну,—думае мядзведзь,— убачыў ён мяне!»

Злазіць яму не было калі, вось мядзведзь як чмякнецца з дрэва вобземлю, усё нутро адсадзіў, падхапіўся ды наўцёкі.

А лісіца наўздагон крычыць:

— Уцякайце, уцякайце, каб хаця ён вас не пазадзіраў!..

З таго часу ўсе звяры пачалі ката баяцца. А кот з лісіцаю прызапасілі на ўсю зіму мяса і пачалі жыць ды пажываць. I цяпер жывуць.