Читать «Рускія народныя казкі» онлайн - страница 11
Леў Мікалаевіч Талстой
Сказаў і пайшоў у дуброву.
Рэпа вырасла вялікая. Мужык прыехаў увосень капаць рэпу. А тут мядзведзь з дубровы вылазіць:
— Мужык, давай рэпу дзяліць, маю долю аддавай.
— Добра, мядзведзюхна, давай дзяліць: табе вяршкі, а мне карэньчыкі.
Аддаў мужык мядзведзю ўсё бацвінне, а рэпу паклаў на воз і павёз у горад прадаваць.
Мядзведзь пераняў яго, запыніў:
— Мужык, куды ты едзеш?
— Еду, мядзведзюхна, у горад карэньчыкі прадаваць.
— Ану дай паспытаць — які твой карэньчык на смак?
Мужык даў яму рэпу. Мядзведзь як з'еў:
— А-а! — зароў.— Мужык, ашукаў ты мяне! Твае карэньцыкі салодзенькія. Цяпер не прыязджай да мяне ў лес па дровы, а то зламлю.
На другі год мужык пасеяў на тым месцы жыта. Прыехаў жаць, а мядзведзь ужо чакае яго:
— Цяпер мяне, мужык, не ашукаеш, давай маю долю!
Мужык кажа:
— Хай будзе па-твойму. Бяры, мядзведзюхна, карэньчыкі, а я сабе вазьму хоць вяршкі.
Зжаў мужык жыта, аддаў мядзведзю карэньчыкі, а жыта злажыў на воз і павёз дадому.
Мядзведзь і так, і гэтак — нічога з карэньчыкамі зрабіць не мог.
Раззлаваўся ён на мужыка, і з той пары мядзведзь з мужыком варагуе.
КОТ І ЛІСІЦА
Жыў-быў мужык. У гэтага мужыка быў кот, ды такі памаўза, што бяда! Абрыдзеў ён да смерці. Вось мужык думаў, думаў, узяў ката, пасадзіў у мех і панёс у лес. Занёс і пакінуў яго ў лесе — няхай прападае.
Кот хадзіў, хадзіў і натрапіў на хатку. Залез на гарышча і палежвае сабе. А захоча есці — пойдзе ў лес, птушачак, мышэй наловіць, наесца ўволю — і зноў на гарышча, і гора яму мала!
Вось пайшоў кот гуляць, а насустрач яму лісіца. Убачыла ката і дзівіцца: «Колькі гадоў жыву ў лесе, а такога звера не бачыла!»
Пакланілася лісіца кату і пытаецца:
— Скажы, добры малойца, хто ты такі? Як ты сюды трапіў і як цябе зваць-велічаць?
А кот натапырыў поўсць і адказвае:
— Завуць мяне Катафей Іванавіч, я з сібірскіх лясоў прысланы да вас ваяводам.
— Ах, катафей Іванавіч! — кажа лісіца.— Не ведала я пра цябе, не чуда. Ну, то хадзем да мяне ў госці.
Кот пайшоў да лісіцы. Яна прывяла яго ў нару і пачала частаваць рознай дзічынкаю, а сама ўсё дапытваецца:
— Катафей Іванавіч, жанаты ты ці халасты?
— Халасты.
— I я, ліса-краса,— дзяўчына. Вазьмі мяне замуж!
Кот згадзіўся, і наладзілі яны баль-вяселле.
На другі дзень пайшла лісіца на здабыткі, а кот застаўся дома.
Бегала, бегала лісіца і злавіла качку. Нясе дадому, а насустрач ёй воўк:
— Стой, лісіца! Аддай качку!
— Не, не аддам!
— Ну, я сам забяру.
— А я скажу Катафею Іванавічу, ён цябе смерцю пакарае!
— А хто такі Катафей Іванавіч?
— Хіба ты не чуў? Да нас з сібірскіх лясоў прыслалі
ваяводам Катафея Іванавіча. Я раней была ліса-краса — дзяўчына, а цяпер нашага ваяводы жонка.
— Не, не чуў, Лізавета Іванаўна. А як бы гэта мне на яго паглядзець?
— У! Катафей Іванавіч у мяне такі сярдзіты: хто яму не даспадобы, адразу з'есць! Ты прыгатуй барана ды прынясі яму на паклон:барана пакладзі навідавоку, а сам схавайся каб кот цябе не ўбачыў, а то, брат, кепска табе будзе!
Воўк пабег па барана, а лісіца — дадому.
Бяжыць лісіца, і трапіўся ёй насустрач мядзведзь: