Як вецер, як птушка, дзе сонца, дзе зоры,Так рвецца, нясецца ўдаль думка мая;Абыймецца зь небам, пакоціцца ў мора,Ў вялікае мора людскога жыцьця.I ўдарыцца ў сэрца так смутна, балесьнеЯк лісьцем віхура, так ім скалыхне,Так ім закалоціць, аж выклікне песьню…Ўжо зь песьняй ляціць зноў да зор к вышыне.Запеўшы пахвалай нязьведанай далі,К вядомай павернецца долі людской;Адсьвеціцца ў сьлёзах, як сьвечка ў крышталі,Ды ў сьвет зноў за сонцам, за новай зарой!На небе свабода, сьвятло і прывольле, —А думцы замала: няма там людзей;Людзей на зямельцы спаткае даволі,Дык сонца і воля ня сьвецяць тут ей…I так безупынку, то к небу — дзе зоры,Нясецца, як птушка, ўдаль думка мая;То скоціцца ў мора, ў вялікае мораЛюдскога, забытага шчасьцем жыцьця.
Мой дом
Мой дом — прывольле зьвёзднай далі,Арламі мераны абшар,Дзе бітвы точаць ветраў хваліЗь сям’ёй глухіх калматых хмар.
Мой дом — пясчаныя разлогі,Пакута сьцюжы і сьпякот,Дзе ў скібах лад вядуць нарогі,Аздобай цьвет — чырвоны пот.
*
Мой дом — узьмежных зёлак восьці,З сухой асінаю курган,Дзе тлеюць прадзедавы косьці,Дзе плача ночка ды туман.
Як я полем іду…
Як я полем іду, гнецца колас ка мне,Зь ім маркотнай душой ціха шэпты вяду;Колас чуе усё ў зачарованым сьне, —Колас гнецца ка мне, як я полем іду.Як я лугам іду, траўка сьцелецца ў ног,Абсыпае зь сябе жыўчых росак ваду;Кветкі жаляцца мне — поўны дзіўных зьнямог, —Траўка сьцелецца ў ног, як я лугам іду.Як я лесам іду, зважна думкі сную,Аглядаю сьвятую дубоў грамаду;Там, як дома, сабе з пушчай песьні пяю,Зважна думкі сную, як я лесам іду.Як я ў хатку ўвайду, мяне штосьці гняце;Бледны сум падыходзіць — прыносіць нуду;Ў заплясьнелым кутку цень касьцісты цьвіце, —Мяне штосьці гняце, як я ў хатку ўвайду.
Я ад вас далёка…
Я ад вас далёка, бацькаўскія гоні, —На чужое неба ўжо гляджу сягоньня, Але думкай, сэрцам толькі вас я знаю, Як і жыў, жыву я ў сваім родным краю.І няма на сьвеце так вялікай меры,І няма на сьвеце так каваных дзьвераў, Каб хоць на часіну ў будні ці ў нядзелі — Беларусь са мною разлучыць пасьмелі!Я ад вас далёка… скажуць гэтак людзі…Але хто заглянуў у чужыя грудзі І паняў хто шчыра той агонь і мора, Што гарыць, бушуе і аб чым гавора?Пойме толькі гэта, хто аж да скананьняНе пазнаў спакою, не пазнаў прыстаньня; Каго доля-ведзьма ад самой калыскі Кідала па сьвеце, як той ліст вятрыскі.Я ад вас далёка… А дзе ні гляджу я —Дома толькі думка днюе і начуе; Знаю толькі пушчы Белавежскай гоман, Знаю толькі рэчку — з плытнікамі Нёман.Дзе ў чужыне будзе сад так гадаваны,Дзе такі там хорам важна збудаваны, — Што мне замянілі б хату і бярозкі, Хату і бярозкі беларускай вёскі?..Я ад вас далека… Дзеліць нас паўсьвета, —А жыву ж я з вамі і зіму, і лета; Чую з вамі ўвосень непагоды песьню, Цешуся з праталін вольнага прадвесьня,І ці сонца ўзыйдзе, і ці сонца зайдзе, —Вечна з думкай там я, мой спакойны край дзе; З выраю як толькі сустракаю гусі, Весьці ў іх пытаю з роднай Беларусі.Я ад вас далёка… Жыву між чужымі,Чую ж вашы песьні, — водклік шлю сваімі; Дабываю песьні ад душы, ад сэрца, Аж бы сам за імі к вам ляцеў, здаецца.Не зрабіць нікому гэткай дамавіныІ ня вырыць ямы гэтакай глыбіны, Каб у іх з вачэй мне Беларусю-маці, Як людзей хаваюць, гэтак пахаваці.Я ад вас далёка… Божа ты мой мілы!Неразлучны з вамі да самой магілы, — Не пакіну думаць сьвітам і ўпацёмку: Як там жывіцё вы, як жыве старонка?А хоць дасьць мне доля ў дамавіне мейсца, —Ўстане цень зь зямлі мой, на крыж абапрэцца І ў той бок глядзеці будзе век нязводна, Дзе ляжаць загоны Беларусі роднай.
