Читать «Шляхам жыцьця» онлайн - страница 3

Рвіся, думка!

Покі старасьць неўдалая Костак з ног ня вале, Рвіся, думка маладая, Туды, вышай, далей! К таей праўдзе ненапраснай, К шчасьцю і свабодзе; Рвіся, покі будзе ясна, Покі будзе годзе! Гарапашна, непрасьветна I ў душы, і ў хаце, Стане горай непрыветна, Калі будзем спаці. Дык жывуча, скокам-бокам, Покі сэрца точыш, Рвіся, думка, ненарокам, — Знойдзеш, чаго хочаш! Рвіся! рвіся! дый старайся Нуду адалеці, Заглушыцца не давайся Ні за што на сьвеце.

За свабоду сваю…

За свабоду сваю Ўсёй душой пастаю;       У агонь, у ваду       Я за ёю пайду. Лепей сам сябе дам Пахаваці людзям,       Як свабоду хаваць,       Злыбядзе аддаваць. Ў сэрцы, ў думках сваіх З самых лет маладых       Я яе ўзгадаваў       І сваёю назваў… Гэй, ты, гэй, вецер, пей А свабодзе маей!       Гэй, ты, гэй, бор, шумі,       А свабодзе грымі! Гэй, ты, сонца, гары Ад зары да зары,       Ланцугі распалі.       Па ўсёй чыста зямлі!..

На жалейцэ

I

З шумам бораў, ясакораў,       Ой, гаю, ой, гаю, На жалейцы-дабрадзейцы       Думку дум зайграю. Ой, зайграю, запытаю,       За што, за якое Плачуць песьні, як ня трэсьне       Сэрца маладое? Ці у маці я дзіцяцей       Ня быў, не хаваўся? Ці замала уздыхала,       Як зь ёю прашчаўся? Ці ніколі ня меў долі       У чужой хаціне, Ці я ў полі ня меў волі       Пры чужой скаціне? Ці мо’ сілы, Божа мілы,       Калі не хапала, Як з сахою ці з касою       Ваюю, бывала?.. Ці ж то гэта, там, празь леты,       Як умру з надзеяй, Мае косьці ў дзікай злосьці       Вецер не разьвее? Не разьвее, не расьсее,       Каб і сьлед ня ўзьняўся, То гаротны і маркотны       Па сьвеце бадзяўся? Эх, жалейка-дабрадзейка,       За што, за якое Плачуць песьні, як ня трэсьне       Сэрца маладое?

II

Я ня пушчаю сьпяваю Песьні-казкі аб Дунаю,          Хоць-та сэрца з пушчай рвецца, — А пад грушаю пахілай, Што над бацькаўскай магілай,          Граю толькі на жалейцы. Я ня звон, што час нам ліча I на веча праўду кліча,          Хоць-та сэрца звонам б’ецца, — А па шчасьці пахаваным, Над ракою, пад туманам          Граю толькі на жалейцы. Я ня вецер вольны, спраўны, Што пяе свабодай слаўнай,          Хоць-та сэрца к славе рвецца, — А ў цянётах павучыных, На расстайных пуцявінах          Граю толькі на жалейцы. Не на гусьлях звонкіх баю Аб забраным недзе краю,          Хоць-та сэрца к гусльям рвецца, — А на спасьвеным узгорку, Углядаючыся ў зорку,          Граю толькі на жалейцы. Я ня гром, што сьветы крыша I людзям законы піша,          Хоць-та сэрца громам б’ецца, — А паціху, чуць чуваці, У чужой забыты хаце,          Граю толькі на жалейцы. Граю, граю і чакаю Ўсходу сонца з-за Дунаю,          Калі мора ўскалыхнецца, Калі песьню, гімн вясёлы Нашым нівам, нашым сёлам          Я зайграю на жалейцы.