Ідуць тры сьцежкі с хатыНа долю і нядолю:Ідзе адна, дзе пануЛюдцы пахаюць поле; На лева ад хаціны Ідзе ў карчму другая, А трэцяя — к магілкам, Дзе брат наш спачывае…Ад цяжкай працы, потуАдна расіцай сьвеціць;Хто па другой праходзе,— З бацькоў сьмяюцца дзеці; Палын расьце на трэцей, I наспы выжэй, ніжэй, I плачэ там бярозка, I крыж стаіць на крыжу…Па сьцежках гэтых ходзяцьУ лапцях нашы людзі.Гэй! хто ім сьцежку ўскажэ,Што весьці к шчасьцю будзе?..
Варажбітка — М. Конопніцкая
Вецер коціцца па полю,Жытні колас гнецца прытка;Гэй, цыганка-варажбітка,Варажы мне маю долю. Варажы яе с чырвонай Зоркі, што пад хатай льсьніцца, С таго шуму, што так мчыцца Ад дубровы ад зялёнай.Варажы з рукі яе мне,З рукі правай, мазалістай,I с крынічкі таей чыстай,Што бурліць так па каменню. Варажы мне добрым словам С тэй вясёлкі многакветнай, I с тэй кнігі, с тэй прасьветнай, Што аб шчасьці кажэ новым.…Тваей долі німа ў кнізе,Ні у вадзіцы, ні на небе,Толькі ў чорным тваім хлебе,Толькі ў світцэ, рванай рызе. Ні на зорку залатую, Ні с крыніцы шумнай чыстай, А з рукі тэй мазалістай Мужыку тут варажу я.Ой, ты будзеш, будзеш панам,Ні то князям, ні гэтманам:Тваё царства ўецца кругам,Дзе ня пройдзеш толькі плугам. Бачэн будзеш ты ў чырвені, Што с крывавым потам льецца, I ў тым золаце — прамені, Што ад коскі адабьецца.Скарб ты выарыш багатыЗ нівы гэтай зааранай:I таляры, і дукаты,Толькі-ж не сабе, а пану. А шлюб возьмеш ты с царыцай, Што жыццё усё с табою Не захочэ разлучыцца… Ой, возьмеш ты шлюб з бядою.Днём нашле сон, ночкай збудзе,Сцерагчы будзе парога;Ані з ёй табе у людзі,Ані з ёй табе да Бога! Як вясною ўсходзюць кветкі, Падымаюіца хмурліва,— Укалышэ твае дзеткі Песьней голаду сьлязлівай.Жджэ цябе дарога з ёю,Ў доўж і ў шыр саўсім малая,А ў зямлю глыбей за тое,А ў гару — аж зор хватае. Па ёй будуць цябе весьці Твае волікі сівые I званы аж вежай трэсьці На магілкі на старые.
