Читать «Скарб Загорскай камяніцы» онлайн - страница 89
Николай Михайлович Водоносов
— Вось табе сякера, спрабуй, — заходзячы ў камору, сказаў Мікола. — Толькі не нарабі лішняга грукату, а то яшчэ твой бацька пачуе, будзе сварыцца.
— А дзе ён?
— Сядзіць на ганку і даплятае кош.
Алесь падсунуў у невялікую адтуліну між дошак сякеру і павярнуў яе. Цвікі, якімі дошка была прыбіта да сцяны, так сярдзіта зарыпелі, што хлопцы аж стаілі дыханне.
— Во — халера! — ціха сказаў Алесь. — Не хоча дошка ціха адрывацца, крычыць. Яе трэба не ціха, а раптоўна.
У наступную хвіліну ён так рэзка павярнуў сякеру, што дошка, напяўшыся, адразу адскочыла ад сцяны. І тут у дзвярах паказаўся Мірон.
— Што гэта вы тут вытвараеце? — зірнуў ён на дзірку ў сцяне. — Што вы сцены абдзіраеце?
— Нам дошка патрэбна лодку рамантаваць, — дзелавіта сказаў Алесь.
— А я думаў, што і вы які скарб шукаеце, — усміхнуўся Мірон паблажліва. — Бачыце, там нешта ёсць, — паказаў ён пальцам на сцяну.
Толькі цяпер хлопцы ўбачылі, што за той адарванай дошкай і сапраўды штосьці было, падобнае на чорную скрынку. Алесь памацаў тую скрынку рукою і сказаў:
— Гэта вокладка ад вялікай кнігі!
Каб дастаць тую знаходку, давялося адарваць яшчэ тры дошкі. Цяпер у сцяне ўтварылася акуратная ніша, у якой сапраўды стаяла чорная вялізная кніга. Алесь узяў яе ў рукі і зноў, яшчэ гучней, усклікнуў:
— Ды яна ж паўпуда важыць! Вось патрымай, тата…
Узяў кнігу і Мірон, пахітаў галавою.
— Дапраўдачкі, паўпуда. Толькі ўшыркі яна аршын будзе…
Мікола глядзеў на кнігу і дзівіўся яшчэ больш ад таго, што на той чорнай вокладцы яркім золатам гарэла цісненне назвы.
— А я думаў — скрынка, — расчаравана сказаў Мірон і аддаў кнігу сыну. — Чытайце…
Ен, бядак, не ведаў, што прачытаць яе хлопцам было гэтак жа немагчыма, як яму — на нашай мове.
— Пайшлі на двор, там лепш разгледзім, — ужо забыўшыся на свой намер рамантаваць лодку, сказаў Мікола, і яны выйшлі з прыцемненай каморы і падаліся ў сад, дзе яшчэ з даўніх часоў захавалася адна фігурная лаўка з аблупленай фарбай. Спярша паклалі на тую лаўку кнігу і адкінулі вокладку. Доўга ўзіраліся на незразумелыя словы, на пячатку ў ражку тытульнага ліста і маўчалі.
— На якой жа гэта мове напісана? — паскроб галаву Алесь.
— Відаць, на французскай… А на пячатцы ж, глядзі, рускія літары! — раптам тыцнуў на пячатку пальцам Мікола. І хлопцам удалося прачытаць, што гэта кніга належала князю Юсупаву, што выдадзена кніга ў тысяча восемсот пяцьдзесят другім годзе. За некалькімі старонкамі тлумачальнага тэксту ім адкрылася сапраўдная прыгажосць гравюр Рубенса на біблейскія тэмы. Кожную прыкрываў тонкі белы ліст паперы. Гэта быў унікальны шэдэўр мастацтва, і вядома ж — кніга мела вялікую каштоўнасць.
— Трэба паказаць яе настаўніку Пікуліку, — у роздуме сказаў Мікола. — Абавязкова…
— Дык жа ён адразу яе і забярэ!
— Ну і няхай. Магчыма, яе ў музей возьмуць.
— Ладна, — згадзіўся Алесь, — толькі спярша самі добранька разгледзім… А гэта вось што? Нейкі асобны лісцік…
Асобным лісцікам была звычайная рэпрадукцыя той карціны, што вісела ў кабінеце. Пад рэпрадукцыяй чорным чарнілам было акуратна напісана: «Святая Марыя, сцеражы і зберажы маё крэўнае, мае мары і надзею».