Читать «Скарб Загорскай камяніцы» онлайн - страница 8

— Што знайшоў? — ідучы следам, спытаў Мікола, поўны нецярпення хутчэй даведацца пра Алесеву знаходку.

— Тайна! Я там пятак згубіў, у дзірку між падлогі заваліўся. Узадраў дошку, пачаў шукаць, а там — ой-е-ей! От сам убачыш, дапраўдачкі,— як і бацька, прамовіў ён гэтае слова.

Мікола ведаў — сячкарня стаяла ў самым куце аборы, звычайная, на два выгнутыя літарай «г» нажы. Там не раз хлопцы рэзалі зімою для сівулі сечку з сухога бульбоўя і саломы. Была сячкарня ёмкая, вострая, добра замацаваная. І проста дзіву даваліся «паны», што ўвесь гэты інвентар — трыер, сячкарня, малатарня, касілка і іншыя дробныя прылады — стаяў сабе ў аборы нейкай непатрэбшчынай. А ў калгасе — ён толькі-толькі заснаваўся — ніякіх сельскагаспадарчых прылад, апроч плугоў ды баронаў, не было і звання. Як разумеў Мікола, хутарское па нейкіх незразумелых прычынах чамусьці не хацелі браць. Ужо шмат пазней хлопцы даведаліся, што, апроч сячкарні, усе тыя машыны былі папсаваныя. Рамантаваць іх не было каму, ды і запасных частак адшукаць было цяжка. У аборы ж машыны не ржавелі, бо былі пад добрым дахам. І чакалі яны свайго часу надзейна захаваныя…

У старой аборы была прахалода. Можа, таму, што там заўсёды панаваў паўзмрок і гуляў ветрык: вядома, стадола, лічы, без дзвярэй, без столі, а ў шчытах дзіркі.

Калі хлопцы праз нахіленыя дзверы — яны, вялізныя і цяжкія, на адной пятлі навіслі над уваходам, гатовыя ў любы момант абурыцца, — зайшлі ўсярэдзіну, то першае, што ўбачылі,— у куце прамільгнуў нейкі руды звярок. І нырнуў пад падлогу там, куды вёў Міколу Алесь, у не закрытую маснічынай адтуліну.

— Во, халера, што гэта за звер там схаваўся? — аж сумеўся ад нечаканасці Алесь.

— Шашок, — няпэўна адказаў Мікола.

— А ён кусаецца?

— Сунь палец — адшчыкне! — мабыць, прыдумаў на хаду Мікола, бо пра шашкоў ён ведаў не больш за Алеся. — Курэй, ведаеш, як рэжа!

А ў нас іх няма. Хай у вёску бяжыць курэй рэзаць… — Алесь спыніўся і зазірнуў у адтуліну. — Там яно ляжыць, куды той чортаў шашок нырнуў…

— Што ляжыць?

Замест адказу Алесь схапіў жалязяку, якой, відаць, падымаў маснічыну, пагрукаў ёю па падлозе і, нахіліўшыся, выцягнуў з-пад падлогі доўгую і цяжкую, крыху прыржавелую вінтоўку.

— Во… Прыедзе Тупік — аддадзім, — сказаў ён. — Можа, спраўная. А пакуль няхай ляжыць.

— Пачакай! Давай перахаваем яе.

— А нашто?

— Нехта ж паклаў яе тут… Можа, які бандыт. А мы перахаваем — не знойдзе. Дай патрымаць, — папрасіў Мікола.

Перадаючы сябру вінтоўку, Алесь нібы раіўся з ім:

— Дапраўдачкі, перахаваем! А што потым? Га? А калі з-за яе ды непрыемнасці, га?

І гэтае «дапраўдачкі», і пакорлівасць, з якой Алесь згадзіўся перахаваць вінтоўку, і няўпэўненасць, нават разгубленасць — усё ў ім было ад бацькі. Таму хоць Мікола і меншы за яго ростам, і маладзейшы на паўгода, аднак Алесь яму падпарадкоўваўся, слухаўся яго як старэйшага.

— Ніякіх непрыемнасцей не будзе, калі сам не прагаворышся каму. Ясна? Ні слова! — ужо тонам загаду прамовіў Мікола. — А цяпер давай яшчэ пашукаем тут… Патрымай, — перадаў ён яму вінтоўку. А сам, худы, вёрткі, як той шашок, спрытна юркнуў пад падлогу, ад якой да зямлі было з паўметра: падваліны былі тоўстыя, няйначай, з дубу. Прысеў і азірнуўся. Убачыў непадалёк два жывыя вугельчыкі, здагадаўся — звярок. А бліжэй, каля падваліны, згледзеў нейкую скрынку, падпоўз, памацаў, паспрабаваў рукой скрануць з месца. Скрынка была дужа цяжкая, але паддалася.