Читать «Чарадзейныя яблыкі» онлайн - страница 71
Юрий Аркадьевич Татаринов
Упершыню за апошнія дваццаць гадоў ён адчуваў сябе шчаслівым…
II
Сярод падданых пра княгіню Ізабэлу хадзілі самыя неверагодныя чуткі. Казалі, нібыта ноччу яна перакідваецца ў саву і, лятаючы па замку, палохае ўсіх сваім крыкам. Успаміналі і страшныя начныя стогны, прычыну якіх таксама звязвалі са злашчаснай гаспадыняю замка.
Слугі былі ўпэўнены, што іх пані — вядзьмарка. Яе радзімку на левай шчацэ яны прымалі за адмеціну д'ябла. Яшчэ казалі, што іншым разам вечарамі княгіня перакідвалася ў маленькую шэрую кошачку. Прабегчы па каменнай агароджы, а адтуль — па парэнчах адкіднога моста, тая, маўляў, выходзіць за межы замка і спяшаецца ў бок лесу, на балота. Жалобным голасам яна зазывае якога-небудзь спадарожніка. Той зварочвае з дарогі, каб дапамагчы чалавеку, які заблудзіўся. І чым бліжэй ён падыходзіць, тым жаласней ведзьміны зазыванні. Усё заканчваецца тым, што спадарожнік правальваецца ў балота і патанае… Падобныя аповеды нараджаліся зусім не выпадкова. У характары княгіні галоўнымі былі дзве злаўмысныя якасці: хітрасць і прага зрабіць нешта дрэннае бліжняму. Над чэляддзю яна здзеквалася, а з людзьмі свайго ўзроўню паводзіла сябе ласкава, але ад яе ласкавасці веяла халадком.
У дзень прыезду панны Марыі сям'я Эрдзівілаў, упершыню пасля доўгага перапынку, вымушана была сесці за абедзенны стол разам. Для прыслугі гэта было незвычайнаю з'яваю. Падаючы на стол, тыя, і без таго нябачныя і нячутныя, у гэты дзень былі асабліва ўважлівыя і кемлівыя. Князь сядзеў, высока ўзняўшы падбародак. Ён амаль што не дакранаўся да яды — глядзеў, не адрываючыся, на пляменніцу. Ён ніяк не мог звыкнуцца з думкаю, што ў яго доме пасялілася такая прыгажуня. Княгіня, апранутая ў сваю любімую, манаскага фасону, сукенку, паглядвала на госцю скоса, з падазрэннем. Па выразу яе мужападобнага твару можна было падумаць, што яе патурбавалі ў той момант, калі яна менш за ўсё гэтага жадала. Яе злавала тое, што князь быў у добрым настроі. Даўно ўжо яна не бачыла яго такім.
Княгіня і панна Марыя пазнаёміліся. Сумятня першых хваляванняў уляглася. Цяпер княгіня намагалася прыдумаць тэму для бяседы.
— Спадзяюся, мілая, табе ў нас спадабаецца. Канечне, тут не так, як у Кляцісе. Тут усё патрабуе правілаў, заведзеных яшчэ ў глыбокую даўніну. — Хлопнуўшы нечакана слугу па руках, які шчыраваў ля стала, яна працягвала: — Табе не давядзецца, напрыклад, размаўляць і бавіць час з халопамі. На гэта ў нас табу. Эрдзівілы заўсёды мелі справу толькі з роўнымі сабе, або — тут яна крадком зіркнула на князя Станіслава — з Усявышнім. Род гэты не мае чорных плямаў.
Князь раптам насмешліва заўважыў:
— Вы так баіцеся плямаў?
— Проста не выношу бруду, — адазвалася княгіня. Узняўшы відэлец, яна сказала: — Калі гэты прыбор недастаткова блішчыць, я шпурляю яго. — І яна, нібы ў адплату за насмешку князя, рэзка кінула відэлец на дыван. — І так ва ўсім.