Читать «Пастка для пярэваратня» онлайн - страница 134

У прафілакторыі

Ліліпут ляжаў на беразе і гучна ікаў. Я хацеў падняць яго, але пан Бадзей схапіў мяне за плячо.

— Куды рукі цягнеш? Куды?

— Туды! Туды! — вырываючыся, агрызнуўся я. Пан Бадзей скрывіўся, быццам па твары крапівою яму паласнулі.

— У прафілакторый іх.

— Толькі хлопчыкаў? — выцягнуўся перад ім стражнік.

Пан Бадзей піхнуў нагою ліліпута.

— І гэтага таксама.

Стражнікі схапілі ліліпута пад рукі, паднялі. Ён стаяў, а яго біла, калаціла ліхаманкаю.

— Пан Бадзей, чаму з чалавека здзекуецеся? — не стрываў Пятрусь.

— З чалавека? Ён не чалавек. Ён утапіўся. Яго няма.

— Я… — пачаў ліліпут.

— Цябе няма! Утапіўся ты! — вызверыўся пан Бадзей.

Нас павялі па вуліцы. Я думаў, што вось-вось убачу той таямнічы прафілакторый. Але паабапал стаяць толькі дамы, а з партрэтаў усміхаецца нам народны цар Іванка.

З завулка выпаўзла калона людзей. Уперадзе і па баках ідуць стражнікі. Мерна — туп-туп, туп-туп — тупацяць людзі па бруку. Здалося, што не людзі рухаюцца, тупацяць, а нейкая машына, якую добра адрэгулявалі, завялі.

— Куды іх вядуць? — вырвалася ў мяне.

— У п'афілактоый, — прашаптаў ліліпут.

І іх у прафілакторый. Выходзіць, у нас адна дарога. Хутка і мы будзем мерна тупацець, станем, як машына, якую добра адрэгулявалі, завялі.

Калі калона параўнялася з намі, нас піхнулі, і мы апынуліся сярод гэтых людзей. Ва ўсіх твары худыя, змардаваныя. Ні іскрынкі ў вачах.

— Як вас зваць? — запытаў я ў мужчыны, які ішоў побач.

А ён ніжэй апусціў галаву, прыкусіў губу і, здалося мне, мацней затупацеў, адбіваючы крок.

— Як вас зваць? — паўтарыў я.

— Не пытайся. Не скажуць, — прагаварыў ліліпут.

— Чаму?

— Баяцца.

Няўжо баяцца азвацца, слова вымавіць? Няўжо ходзяць, прыкусіўшы губу?

— А як вас зваць? — запытаў у ліліпута Пятрусь.

— Саўка.

— Дзядзька Саўка?

— Не. Завіце п'оста Саўка. Мяне так усе ў гоадзе звалі.

Кажа, што звалі. Пагадзіўся з панам Бадзеем. Думае, што не жыве на гэтым белым свеце.

— Саўка, за што гэтых людзей забралі? — запытаў Пятрусь.

— Нізашто.

Выходзіць, невінаватых забралі. Выходзіць, проста для прафілактыкі. Каб выціснуць сокі і іншых настрашыць.

Я ўжо здагадаўся, што прафілакторый нечым нагадвае турму. Праўда, які ён, не ўяўляў.

«Туп-туп», — тупацяць па бруку дзесяткі ног. Людзі, якія ідуць насустрач, ціснуцца бліжэй да плота, адварочваюцца, некаторыя нават закрываюць рукамі твар. Ці не ад таго, што брыдка?

Краечкам вока заўважаю: з вядром у руках з падворка выйшла жанчына. Пэўна, па ваду да суседзяў ідзе. Памкнулася, каб перабегчы вуліцу, і — назад, быццам у грудзі штурхнулі. Стаіць, боль у вачах.

Чаму ж не перабегла? Паспела б. А-а, шкадуе нас, дабра зычыць. Ёсць жа прыкмета: калі пяройдзеш вуліцу з пустым вядром, то не пашанцуе, будзе кепска. Хоча, каб пашанцавала. Можа, яе сына таксама нядаўна вось гэтак гналі? Ці не яна шапнула, што пан Бадзей сочыць за намі?

— Саўка, людзі баяцца азвацца, а ты не баішся, — прагаварыў Пятрусь.

— Ды я… я… — Саўка шмаргануў носам, не даказаў.

Я гляджу на яго, сцятага ў кулачок, і становіцца пуста на душы.