Читать «Пастка для пярэваратня» онлайн - страница 134
Алексей Николаевич Якимович
Ліліпут ляжаў на беразе і гучна ікаў. Я хацеў падняць яго, але пан Бадзей схапіў мяне за плячо.
— Куды рукі цягнеш? Куды?
— Туды! Туды! — вырываючыся, агрызнуўся я. Пан Бадзей скрывіўся, быццам па твары крапівою яму паласнулі.
— У прафілакторый іх.
— Толькі хлопчыкаў? — выцягнуўся перад ім стражнік.
Пан Бадзей піхнуў нагою ліліпута.
— І гэтага таксама.
Стражнікі схапілі ліліпута пад рукі, паднялі. Ён стаяў, а яго біла, калаціла ліхаманкаю.
— Пан Бадзей, чаму з чалавека здзекуецеся? — не стрываў Пятрусь.
— З чалавека? Ён не чалавек. Ён утапіўся. Яго няма.
— Я… — пачаў ліліпут.
— Цябе няма! Утапіўся ты! — вызверыўся пан Бадзей.
Нас павялі па вуліцы. Я думаў, што вось-вось убачу той таямнічы прафілакторый. Але паабапал стаяць толькі дамы, а з партрэтаў усміхаецца нам народны цар Іванка.
З завулка выпаўзла калона людзей. Уперадзе і па баках ідуць стражнікі. Мерна — туп-туп, туп-туп — тупацяць людзі па бруку. Здалося, што не людзі рухаюцца, тупацяць, а нейкая машына, якую добра адрэгулявалі, завялі.
— Куды іх вядуць? — вырвалася ў мяне.
— У п'афілактоый, — прашаптаў ліліпут.
І іх у прафілакторый. Выходзіць, у нас адна дарога. Хутка і мы будзем мерна тупацець, станем, як машына, якую добра адрэгулявалі, завялі.
Калі калона параўнялася з намі, нас піхнулі, і мы апынуліся сярод гэтых людзей. Ва ўсіх твары худыя, змардаваныя. Ні іскрынкі ў вачах.
— Як вас зваць? — запытаў я ў мужчыны, які ішоў побач.
А ён ніжэй апусціў галаву, прыкусіў губу і, здалося мне, мацней затупацеў, адбіваючы крок.
— Як вас зваць? — паўтарыў я.
— Не пытайся. Не скажуць, — прагаварыў ліліпут.
— Чаму?
— Баяцца.
Няўжо баяцца азвацца, слова вымавіць? Няўжо ходзяць, прыкусіўшы губу?
— А як вас зваць? — запытаў у ліліпута Пятрусь.
— Саўка.
— Дзядзька Саўка?
— Не. Завіце п'оста Саўка. Мяне так усе ў гоадзе звалі.
Кажа, што звалі. Пагадзіўся з панам Бадзеем. Думае, што не жыве на гэтым белым свеце.
— Саўка, за што гэтых людзей забралі? — запытаў Пятрусь.
— Нізашто.
Выходзіць, невінаватых забралі. Выходзіць, проста для прафілактыкі. Каб выціснуць сокі і іншых настрашыць.
Я ўжо здагадаўся, што прафілакторый нечым нагадвае турму. Праўда, які ён, не ўяўляў.
«Туп-туп», — тупацяць па бруку дзесяткі ног. Людзі, якія ідуць насустрач, ціснуцца бліжэй да плота, адварочваюцца, некаторыя нават закрываюць рукамі твар. Ці не ад таго, што брыдка?
Краечкам вока заўважаю: з вядром у руках з падворка выйшла жанчына. Пэўна, па ваду да суседзяў ідзе. Памкнулася, каб перабегчы вуліцу, і — назад, быццам у грудзі штурхнулі. Стаіць, боль у вачах.
Чаму ж не перабегла? Паспела б. А-а, шкадуе нас, дабра зычыць. Ёсць жа прыкмета: калі пяройдзеш вуліцу з пустым вядром, то не пашанцуе, будзе кепска. Хоча, каб пашанцавала. Можа, яе сына таксама нядаўна вось гэтак гналі? Ці не яна шапнула, што пан Бадзей сочыць за намі?
— Саўка, людзі баяцца азвацца, а ты не баішся, — прагаварыў Пятрусь.
— Ды я… я… — Саўка шмаргануў носам, не даказаў.
Я гляджу на яго, сцятага ў кулачок, і становіцца пуста на душы.