Читать «Тры таварышы» онлайн - страница 100

Ён паклаў мне руку на плячо, і на яго твары старога сенбернара з'явілася ўсмешка.

Мы пастаялі яшчэ нейкі час, а потым далучыліся да булачніка. Мяне партрэт уразіў. Галава атрымалася вельмі ўдала. Па вясельнай картцы і другой, дзе жанчына выглядала прыгнечанай, Фердынанд намаляваў нестарую яшчэ жанчыну, якая ўзіралася перад сабой сур'ёзным, але бездапаможным позіркам.

— Так, — сказаў булачнік, не паварочваючы галавы, — гэта яна.

Ён прамовіў гэта больш сам сабе і, мне здалося, сам не заўважыў сваіх слоў.

— Святла хапае? — спытаў Фердынанд.

Булачнік не адказаў.

Фердынанд падышоў, крыху перасунуў падрамнік. Потым ён адышоўся назад і кіўнуў мне галавой. Мы зайшлі ў маленькі пакойчык побач з майстэрняй.

— Ніколі не падумаў бы, — здзіўлена сказаў ён. — Скідка падзейнічала на яго. Ён плача…

— З кожным рана ці позна бывае, — адказаў я. — Толькі да яго пазнавата дайшло.

— Пазнавата, — сказаў Фердынанд, — як заўсёды. Такое жыццё, Робі.

Ён паволі хадзіў туды-сюды.

— Пакінем яго на нейкі час там аднаго. А самі можам тым часам згуляць у шахматы.

— У цябе сталёвыя нервы, — сказаў я.

Ён спыніўся.

— А што? Яму ад таго ні холадна, ні горача. Калі ўвесь час думаць пра такія рэчы, то ніводзін чалавек на свеце не мае права смяяцца, Робі…

— Ты, як заўсёды, маеш рацыю, — сказаў я. — Ну давай тады разок згуляем.

Мы расставілі фігуры і пачалі гульню. Фердынанд даволі лёгка выйграў. Ён паставіў мне мат турой і сланом, не пускаючы ў ход каралевы.

— Цікава, — сказаў я. — У цябе такі выгляд, быццам ты не спаў трое сутак, а гуляеш, як марскі разбойнік.

— Я заўсёды добра гуляю, калі ў мяне дрэнны настрой, — растлумачыў Фердынанд.

— А чаму ў цябе дрэнны настрой?

— Так проста. Змяркаецца. У прыстойнага чалавека пад вечар заўжды псуецца настрой. Без прычыны. Проста такі закон.

— Але толькі ў адзінокага чалавека, — сказаў я.

— Вядома. Гадзіна, калі пануюць цені. Гадзіна самотнасці. Гадзіна, калі найсмачнейшы каньяк.

Ён дастаў бутэльку і дзве чаркі.

— А ці не пара падысці да булачніка? — спытаў я.

— Усё роўна.

Ён наліў.

— Будзь здаровы, Робі. Усё роўна аддадзім богу душу.

— На здароўе, Фердынанд. Пакуль мы жывыя.

— Што ж, — сказаў ён. — Часам мы цудам выжывалі… Дык вып'ем па адной і за гэта.

— Давай.

Мы вярнуліся ў майстэрню. Сцямнела. Булачнік усё яшчэ стаяў, уцягнуўшы плечы, перад партрэтам. У вялікім пустым памяшканні ён меў выгляд пакінутага бедалагі, і мне здалося, што ён зрабіўся нават ніжэйшы ростам.

— Упакаваць партрэт? — спытаў Фердынанд.

Той уздрыгнуў, як спужаўся.

— Не…

— Тады я прышлю яго вам заўтра.

— Нельга яго пакуль што пакінуць тут? — у нерашучасці спытаў булачнік.

— Але чаму? — здзівіўся Фердынанд і падышоў бліжэй. — Вам не падабаецца?

— Падабаецца… але я хацеў бы пакуль што пакінуць яго тут.

— Не разумею…

Булачнік павярнуўся да мяне, нібы просячы дапамогі. Я зразумеў: ён баяўся чарнявай лярвы вешаць партрэт дома. А магчыма, ён баяўся і нябожчыцы.

— Слухай, Фердынанд, — сказаў я, — няхай партрэт спакойна павісіць тут. Чалавек жа плаціць.

— Няхай сабе…

Булачнік з палёгкай дастаў з кішэні чэкавую кніжку. Яны пайшлі да стала.