Читать «Сапраўдны час. Запісы 2005—2018 гг.» онлайн - страница 5

Сумна... І так, відаць, ва усіх беларускіх сем’ях... Ад многіх і фотаздымкаў не засталося.

Ад прадзедаў спакон...

Ад прадзедаў спакон вякоў нам засталіся яблыні.

З беларускіх яблыкаў найсмачнейшыя і найпрыгажэйшыя — штрыфель і антонаўка. Штрыфель рос у дзедавым садзе на Гомельшчыне, а васковая антонаўка на Віцебшчыне, у садзе жончынага дзеда Петрака.

Іншыя яблыкі — забаўка, сапраўднай асалоды не даюць.

Зорка

Мне тады было гадоў пяць, да шасці заставалася пару тыдняў, і я жыў у дзеда з бабай. Студзень. Ноч. Я прачнуўся, бо дзед тупаў па хаце, апрануты і ўсхваляваны. На яго валёнках быў снег. Баба завязвала хустку і надзявала ватоўку. Яны збіраліся ісці ў хлеў. Я пачаў прасіцца, каб і мяне ўзялі. Пакуль баба выцягвала з печы вялізны чыгун з гарачай вадой, дзед мяне апрануў.

Мы ішлі праз двор. Дзед з газнічкай, я і баба. У двары было снежна і сінесіне, на небе зіхацелі зоры. Дзед адчыніў вароты ў хлеў і прыўзняў газнічку. Наша вялізная карова ляжала на баку, а за ёй, на жоўтай саломе мокрае даўгавухае цяля. На сценах чорныя цені: дзедаў, бабін і мой.

Добра запомніў вільготнае вока каровы і яе парэпаны васковы рог. Карова глядзела скрозь мяне абыякава і жавала.

Мы ўтрох урачыста вярнуліся ў хату. Першай ішла баба, потым я, апошнім, з газнічкай у левай руцэ — дзед. Я распрануўся і залез у ложак.

«Скора будзе малако», — сказаў дзед.

Скора будзе малако... Мала. Ма...

Цяля назвалі Зоркай. Каляды ж былі...

Школьны настаўнік

Доўга не выходзіла з галавы, а таму запісаў.

Хадзілі з Карпейчыкам, курылі, размаўлялі пра жанчын і дзяцей. Я казаў, што дзіця — частка жанчыны, а таму яна за дзіцяня гатовая памерці і забіць. Я казаў настаўніку біялогіі, што гэта адзін з мацнейшых інстынктаў. Нават жывёлы сваіх дзяцей бароняць. Прыгадаў ваўкоў, тыграў, мядзедзіцу.

Карпейчык спыніўся і жорстка сказаў: «У мінулым годзе маладая жан­чына павезла ў калясцы немаўля ў парк. Зіма была. Мінус 12. Сябровак сустрэла. Выпіла, потым яшчэ і яшчэ. На наступны дзень каляску з дзіцянём замерзлым знайшлі ў парку... »

Ад слоў школьнага настаўніка ў мяне трахея сціснулася.

Потым мы пілі каву і гаварылі пра прозу Варлама Шаламава, але мне страшна не было.

Не бачыў...

Да змроку гулялі з жонкай па парку. Глядзелі на дрэвы і амаль не размаўлялі. Я глядзеў на каштаны, на складаны колер восеньскага лісця... Глыбокі і лёгкі. Зразумелы і невытлумачальны. Можна бясконца ўглядацца, мружыцца і шырока расплюшчваць вочы...

Злавіў сябе на думцы, што ў маім г. п. каштанаў процьма. Але я не памятаю іх жоўтымі. Якімі заўгодна, але не восеньскімі, не. У дзяцінстве і юнацтве на восеньскія дрэвы не глядзіш, іх не бачыш. А каштаны? Вядома, збіраў і шпурляў. А дрэў — не бачыў.

Карціны і кнігі

Мяне заўсёды здзіўляла безгустоўнасць пісьменнікаў. Такія гнюсныя карціны ў кватэрах і кабінетах вісяць, што глядзець на сцены сорамна. Тое ж і з кніжкамі ў майстэрнях і кватэрах мастакоў — быццам і бібліятэка ладная, а пачытаць і няма чаго, большасць кніжак — другарадная «лабуда».