Читать «Населены востраў» онлайн - страница 12

Ён глядзеў, як гэтая пара падышла да вартавога, як Зэф, уціраючыся, пачаў нешта тлумачыць, а вартавы — пачатковец, Зэфа ня ведае і тыкае яму аўтаматам пад рабро, па ўсім відаць — загадвае адысьці на паложаную адлегласьць. Голы хлопец, бачачы гэта, уступае ў размову. Рукі ў яго так і лётаюць, а твар зусім ужо дзіўны: ніяк не спаймаць выраз, як іртуць, а вочы хуткія, цёмныя... Ну — усё, цяпер і вартавы ачмурэў. Зараз трывогу падыме. Гай павярнуўся.

— Пане ротмістру, — сказаў ён, — дазвольце зьвярнуцца. Там старшына сто трыццаць чацьвёртага кагосьці прывёў. Ці не зірняце?

Пан ротмістр падышоў да акна, паглядзеў, бровы ў яго палезьлі на лоб. Ён штурхнуў раму, высунуўся і пракрычаў, душачыся ад пылу, што ўварваўся ў пакой:

— Вартавы! Прапусьціць!

Гай зачыняў акно, калі ў калідоры затупалі, і Зэф са сваім дзіўным спадарожнікам бачком узышоў у канцылярыю. Сьледам, адціскаючы іх, уваліўся начальнік варты і яшчэ двое хлапцоў з дбаючай зьмены. Зэф выцягнуў рукі па швах, адкашляўся і, вылупіўшы на пана ротмістра бессаромныя блакітныя вочы, прахрыпеў:

— Дакладвае старшына сто трыццаць чацьвёртага атраду выхаванцаў Зэф. На трасе затрыманы вось гэты чалавек. Па ўсіх прыкметах — вар’ят, пане ротмістру: жарэ атрутныя грыбы, ані слова не разумее, размаўляе незразумела, ходзіць, як бачыце, голы.

Пакуль Зэф дакладваў, затрыманы бегаў хуткімі вачыма па памяшканьні, жудасна і дзіўна ўсьміхаючыся ўсім прысутным — зубы ў яго былі роўныя і белыя, як цукар. Пан ротмістр, заклаўшы рукі за сьпіну, падышоў бліжэй, аглядаючы яго з галавы да ног.

— Хто вы такі? — спытаў ён.

Затрыманы ўсьміхнуўся яшчэ страшней, пастукаў сябе далоньню па грудзях і невыразна вымавіў нешта накшталт «мах-сім». Начальнік варты рагатнуў, вартавыя захіхікалі, і пан ротмістр таксама ўсьміхнуўся. Гай не адразу зразумеў, у чым справа, а потым сьцяміў, што на крымінальным жаргоне «мах-сім» азначае «зьеў ножык».

— Па-відаць, гэта хтосьці з вашага брата, — сказаў Зэфу пан ротмістр.

Зэф паматаў галавой, выкінуўшы з барадою воблака пылу.

— Не-не, — сказаў ён. — Мах-сім — гэта ён так сябе называе, а злодзейскай мовы ён не разумее. Так што гэта ня наш.

— Вырадак, напэўна, — прапанаваў начальнік варты. Пан ротмістр холадна на яго паглядзеў. — Голы... — пранікнёна растлумачыў начальнік варты, адступiў да дзьвярэй. — Дазвольце ісьці, пане ротмістру? — гаркнуў ён.

— Ідзіце, — сказаў пан ротмістр. — Пашліце каго-небудзь за штаб-лекарам панам Зогу... Дзе вы яго злавілі? — спытаў ён Зэфа.

Зэф далажыў, што сёньня ўначы ён са сваім атрадам прачэсваў квадрат 23/07, зьнішчыў чатыры самаходныя ўстаноўкі і адзін аўтамат невядомага прызначэньня, страціў дваіх пры выбуху, і ўсё было ў парадку. Каля сямі гадзін раніцы на яго вогнішча выйшаў па шашы зь лесу гэты вось невядомы. Яны заўважылі яго здалёк, сачылі за ім, схаваўшыся ў кустах, а затым, выбраўшы ўдалы момант, узялі яго. Зэф прыняў яго спачатку за ўцеклага, потым вырашыў, што гэта ня ўцеклы, а вырадак, і зусім сабраўся быў страляць, але перадумаў, бо гэты чалавек... Тут Зэф у цяжкім становішчы парухаў барадой і заключыў: