Читать «Мы — хлопцы жывучыя» онлайн - страница 16

— Ой, таечка ты мая! — перабіла Міроніха бабчыны разважанні і мае ўспаміны пра страшную будку.— Чамусьці Марына аж трушком бяжыць.

Цётка Марына, матчына сястра, толькі рыпнула дзвярамі, як бабка спалохана падхапілася з услона:

— Што такое?

3-пад цётчынай хусткі выбіваюцца непрычасаныя, пасівелыя ўжо валасы, шчокі ўзяліся чырвонымі плямамі, вочы прыпухлыя, заплаканыя.

— Андрэй памёр...

Зломак касцянога грабянца ўпаў на падлогу, а наша бабка разгублена забегала ў сваім «хрэнчы» па хаце:

— Ну во... ну во... і мы дажыліся.

Дзядзька Андрэй. Яшчэ на мінулым тыдні ён прыходзіў да нас, корпаўся ў бацькавым цяслярскім інструменце, нешта выбіраў, бо надумаўся быў з калодкі зрабіць жорны. Такі ж высокі, як і раней, такі ж нязграбны, ён усё спрачаўся з начаваўшым у нас салдатам. Дзядзька любіў вучоныя словы, немаведама дзе іх вычытваў, запамінаў і ў любой спрэчцы сыпаў імі, як гарохам:

— Атмасфера цяпер другая. Цяпер у немцаў не тая геаграфія, што ў сорак першым,— даказваў ён салдату.

А салдат лічыў, што «геаграфія» ў іх яшчэ не такая і кепская. Вось заселі за сотню кіламетраў адсюль пад Рагачовам, закапаліся ў зямлю, і не ўкусіш іх, не ўгрызнеш ні з якога боку. Вось табе і «геаграфія»! На гэта дзядзька пераканала адказаў:

— Канвульсіі.

Аж не верыцца, што дзядзькі болей няма на свеце.

— Ну во... ну во...— бегае па хаце бабка. А цётка зноў уголас:

— Ды як жа мне быць, ды як жа мне жыць ды чараду дзяцей расціць? А як жа мне яго з бальніцы прывезці? Ані каня ж у мяне, ані вала...

Надта холадна мне сёння. Век бы не злазіў з печы, калі б не цётка, калі б не гэты яе голас. Мабыць, трэба памагчы. Двое меншых яе таксама ляжаць снапамі, а большаму — Хвядосу — гэтулькі ж, колькі і нашаму Глыжку. Куды яму! А я запрагу Буянчыка і прывязу.

— Не прыцягне,— усумнілася бабка.

— Прыцягне! — упэўнена адказаў я, ператрасаючы на печы рызманы: недзе згубілася шапка.

Дзед Мікалай з месяц таму пачаў запрагаць стрыгунка; зрабіў яму невялікі хамуцік, прыладзіў да саматужных санак аглоблі, сена ношкі дзве пакладзе і вязе з лугу. Спачатку, праўда, жарабок брыкаўся, кідаўся ў бакі, падаў на калені. Цуглі ў зубы далі — змірыўся. Дзе ж ты дзенешся, калі трэба?

Гледзячы, як жарабок аж выпростваецца ў вазку, сапе і макрэе, стары сам упрагаўся побач і ўсё ўздыхаў:

— Малеча горкая. Гуляць бы табе яшчэ ды гуляць. Толькі што тут папішаш, калі вайна? Яна нікому ў зубы не глядзіць: ні малым, ні старым.

Так, вайна не глядзіць. Вось дзед Мікалай хваліўся, што яго цяпер ніякая хвароба не возьме: перахварэў і сыпняком, і нейкай іспанкай яшчэ ў першую сусветную, пры цары. Але злёг і дзед. Другі тыдзень не вылазіць з зямлянкі. Калі б на нагах быў, можа, ён сам сёння паехаў бы. А так мне выпадае, я адзіны мужчына на ўсю радню.

...Спіна і бакі Буянчыка ўзяліся інеем. Ад марозу зліпаецца ў носе. У дзядзькавай світцы і вялізных стаптаных валенках я сяджу на абярэмку сена і цмокаю на жарабка. Па гладкай дарозе санкі бягуць ходка, затое на ўхабінах не конь цягне іх, а яны цягнуць за сабой каня. А на галалёдзе Буянчык бездапаможна коўзаецца, раскірэчваецца, увесь трымціць і часта дыхае, пускаючы з ноздраў клубы пары.