Читать «Меч Рагвалода» онлайн - страница 7

Да Святаслава падыходзяць Ізяслаў і Усевалад.

Усевалад. Трое ў ладдзі…

Iзяслаў (радасна). Далібог, так!.. I цікава мне будзе ведаць, чым палачаны скончаць сваю песню пра князя Усяслава Чарадзея…

Усевалад. Не спяшайся, бо мечаны ён. I крыж яго не возьме. Пад Перуновай знатамкай жыве Волх Усяслававіч. На галаве, кажуць, яна, на самай макушцы. А такіх ніякая трасца не бярэ! I меч, і дзіда адлятаюць, як ад каменнага.

Святаслаў. Без шлема ён перада мной на Нямізе вынырнуў. I ніякай знатамкі я на ім не бачыў. Аднаго кроку не хапіла, а то не абараніла б яго тая знатамка ад майго мяча.

Усевалад. Язвена на ім, таму і не хапіла кроку.

Iзяслаў. Якое яшчэ язвена?

Усевалад. У сарочцы гад нарадзіўся. Вешчуны яе высушылі, стаўклі, абярэг зрабілі і змею на шыю надзелі. Яны першымі і калыску яго люлялі, бо ад іх чарадзейства ваўкалака нарадзіўся. Таму і не літасцівы Чарадзей на кровапраліцце.

Святаслаў (нецярпліва). Едзе, нібы дражніцца…

Iзяслаў. Цяпер ужо даедзе, нідзе не дзенецца. I не язвенам ды знатамкай ён мне страшны, а тым, што народ яго чарадзеем лічыць, быліны складае.

Усевалад. Калі князь пярэварацень — быдла пра яго што хочаш складзе.

Святаслаў. Нам бы такое быдла, якое мае пад сваёй дзясніцаю князь Усяслаў, мо і не дажылі б да такой ганьбы, не стаялі б на беразе Дняпра, баючыся ступіць на зямлю Полацкую. (Здзекліва.) Чарадзей… Ваўкалака… Змей… (Зноў углядаецца ўдалячынь.) Спыніўся!.. Ладдзю па цячэнні пусціў… Нібы на рыбу выехаў!..

З’яўляецца Феадосій, разам з іншымі сочыць за Усяславам.

Усевалад (у працяг гаворкі). А чым не чарадзей? Да шляху «з Варагаў у Грэкі» прабіўся, Пскоў ды Ноўгарад перад ім у страху, Навагародак у Кіева адабраў, на Нямізе нас раскалашмаціў, а над Рубонам-ракою наўпроць тым жа вешчунам святую Сафію зладзіў не горшую за кіеўскую. Як гэта разумець?

Феадосій. Зладзіў, і дзякуй Богу.

Iзяслаў (пераканана). Не спяшайся, ігумен! Паганцы і хрысціяне полацкія супольна і няблага білі нас на Нямізе. I ад мячоў нашых годна паміралі што адны, што другія. З’яднаюцца дваяверцы пад дзясніцаю князя-дваяверца ды злучацца ў хаўрус з Псковам — Ноўгарадам, і канец нам!

Святаслаў. Зноў сюды грабе…

Iзяслаў. Калі грабе, то даграбецца. Ты куды спяшаешся?..

Усевалад. З Брачыслава, гада, усё пачалося. Ён стаў яднаць землі Полацку навакольныя, каб набраць моцы і ад Кіева адасобіцца. I Усяслаў спіць і бачыць Полацкую дзяржаву магутнай і непадлеглай.

Святаслаў. Цяпер ён касцямі ляжа, а ў Літву і да ятвягаў нас не пусціць.

Iзяслаў. Касцямі бадай што ляжа…

Феадосій. Зноў за мячы, з якіх яшчэ кроў не сцякла?! А, між іншым, у бацькі вашага Яраслава Мудрага, князі вы мае светлыя, хапіла ў свой час і розуму і спрыту тры гады запар разам з князем Брачыславам на Кіеўскім стале пасядзець і дружыну полацкую супраць ворагаў сваіх выкарыстаць.

Святаслаў. Ці не раіш ты нам, ойча, узяць сёння Усяслава і пасадзіць побач з Ізяславам?

Iзяслаў. Сапраўды…

Феадосій. Я нічога нікому не раю, а толькі ўспамінаю, як, адваяваўшы ў Брачыслава Ноўгарад і палоны вярнуўшы, князь Яраслаў не пайшоў помсціць палачанам, а сказаў Брачыславу: «Буди же со мною заедин».