Читать «Меч Рагвалода» онлайн - страница 14

Рагвалод-Барыс. Мы тут таму, што Яраславічы здрадзілі чэснаму крыжацалаванню.

Глеб. Яраславічы маглі адступіцца ад сваёй клятвы, бо давалі яе іншаверцу.

Усяслаў (вельмі цвёрда). Не забывайся, хрысціянін! Я табе не толькі бацька, але і князь!

Глеб. А то мы не бачым, які ты цяпер князь… Пад Ноўгарадам, Псковам ды на Нямізе ты быў князь. А зараз…

Усяслаў (ціха, ды занадта рашуча). Калі вымавіш яшчэ хоць адно слова…

Глеб. Я замаўкаю і малюся за вас, неразумных. А ты, князь Усяслаў, можаш дазволіць княжычу Рагвалоду-Барысу трымаць тут не толькі гадаў, але і пеўняў, зязюль, жаўрукоў, буслоў, а можа, і зайцоў, ваўкоў, мядзведзяў, тура — залатыя рогі. Ці ж у паганцаў мала святога звяр’я?! Толькі ці ўмесцімся тут усе разам, бо трэба ж яшчэ балваны Перуна, Дажбога, Воласа ды Мокаш тут паставіць.

Усяслаў (са скрухаю). Дарэмна княжыч Глеб так жартуе. Дарэмна.

Глеб. Даруй, княжа, — замаўкаю, і, відаць, надоўга…

Рагвалод-Барыс (рашуча). А я скажу, і зараз. Калі і дзе яшчэ давядзецца?..

Адрынеце звяроў і птушак, разбурыце капішчы старых багоў, пагасіце Перуновы агні памяці, апаганіце крыніцы даўніны, высечаце святыя дубровы і запаветныя дрэвы — з чым застанецеся?! Каму і чаму паклоніцеся ў горы, каму аддзячыце ў весялосці?!

Русаллі забароніце, музык і блазнаў вынішчыце, дзевак першародным грахом запалохаеце — хто вояў раджаць будзе?! Спадзяецеся, што ворагі нашы з хрысціянскай дабрачыннасці палюбяць нас, як любяць саміх сябе? Як жа? Ударылі цябе па шчацэ левай — падстаў правую! Толькі нешта не чуў я пра выпадкі, каб папы падстаўлялі сябе пад мужыцкія кулакі, калі тыя не хацелі ў раку лезці, каб пазнаць новага бога.

Усяслаў. Ты, сынок, добра ведаеш — ні сам я, ні дружына мая Полаччыну не хрысцяць.

Рагвалод-Барыс. Пра Уладзіміра, Яраслава і Яраславічаў мая гаворка. Пралюбадзеі і забойцы Русь хрысцілі — Дабрыня агнём, а Пуцята мячом. Волхаў-раку тапельцамі перакрылі, гарады і вёскі папалілі. Чалавечай крывёю Прыпяць ускіпела ад хрышчэння Турава і яго наваколля. А хрысцілі тых, хто застаўся жывы. Жыццём адкупіўся ад новай веры і прашчур наш князь Тур. Пакуль мы ў порубе гніём, пачырванее святы Рубон ад Полацка да мора. Скажаце: на ўсё воля боская… Але ж так можна апраўдаць любое злачынства. I апраўдваюць. Хрыстос, маўляў, цярпеў і нам наказваў. Людзей прывучаюць да пакоры і безнадзейнасці — як будзе, так і будзе.

Новая вера — гэта страх, няўпэўненасць, пакута і самота. Як з гэтым будзе жыць народ?!

Усяслаў. Народ сам за сябе вырашыць.

Рагвалод-Барыс. Тады скажы, куды князі дзенуць гонар, годнасць, адвагу, проста чалавечае сумленне, бо народ якраз на іх глядзіць. Ты ж сам, князь, вучыў сваіх сыноў і годнасці і адвазе…

Усяслаў. Вучыў усіх аднолькава, а вы вунь якія розныя… Адзін укленчвае перад трыадзіным Богам, а другі перад цэлым тузінам.

Рагвалод-Барыс. У старой веры таксама адзін бог, але які?! Бог Сонца! Усё ад яго на грэшнай зямлі: жыццё і смерць, радасць і смутак. Ад бога Сонца — усе іншыя. I імёны іх гучаць, як музыка: Купала — бог дастатку; Вярба — багіня вясны; Тур — бог звяроў; Лада — багіня кахання; Цёця — багіня ўраджаю; Парадзіха — багіня жанок і самога жыцця; Пераплут — бог весялосці…