Читать «Вялікія і славутыя людзі зямлі Беларускай» онлайн - страница 8

Здавалася, павінен наступіць мір, бо цяпер усе галоў ныя гарады — Кіеў, Полацк і Ноўгарад — былі ў руках нашчадкаў   полацкага   Рагвалода   —   сына   і   ўнук Рагнеды. Але Яраслаў у хуткім часе выжыў пляменніка са  сталіцы,   і   пакрыўджаны  Брачыслаў  вярнуўся   ў Полацк.

Полацкае веча прыняло Брачыслава і вырашыла адпомсціць Яраславу. Так пачалася шматгадовая барацьбг полацкіх і кіеўскіх князёў. Кіеў хацеў падпарадкавапь сабе Полацкае княства, а палачане са сваімі князям: абаранялі незалежнасць і заўсёды памяталі пра тое, што яны маюць права і на кіеўскі велікакняжацкі прастол.

Пасля выгнання Брачыслава з Кіева, полацкае войска на чале са сваім князем напала на Ноўгарад. Палачане штурмам узялі горад. Брачыслаў пакінуў кіраваць Ноўгарадам сваіх намеснікаў і з багатым набыткам пайшоў у Полацк. Яраслаў даражыў Ноўгарадам не менш, чым Кіевам. Даведаўшыся пра тое, што здарылася, ён кінуўся са сваёй дружынай напярэймы Брачыславу і дагнаў яго на рэчцы Судоме. Большая часа дружыны Яраслава складалася з наўгародцаў, якія ваявалі перад тым са Святаполкам. У жорсткім баі перамагло войска Яраслава. Брачыслаў пайшоў у Полацк і падрыхтаваўся да абароны. Але Яраслаў не стаў нападаць. Ён адправіў да Брачыслава паслоў з прапановай міру і ўступіў яму два гарады — Усвяты і Віцебск, якія раней падпарадкоўваліся Полацку. Брачыслаў згадзіўся. Ён заключыў з Яраславам саюз і пазней дапамагаў яму ў многіх ваенных паходах. Яны разам хадзілі вайною на суседнія з полацкім княствам плямёны яцвягаў і літоўцаў і прымусілі іх плаціць даніну. Калі памёр Брачыслаў, Яраслаў пасля аднаго з такіх паходаў заснаваў горад Новагародак — сучасны Навагрудак. Гэты горад пазней адыграе важную ролю ў беларускай гісторыі.

Яраслаў стаў адным з самых знакамітых князёў, якія валодалі Кіевам. Сын Полацкай Рагнеды ўпершыню сярод усходніх славян увёў у сваёй дзяржаве пісаныя законы. Яны былі сабраны ў кнізе, якая атрымала назву «Руская праўда». Летапіс апавядае, што склаўшы гэты першы судзебнік, ён сказаў:

— Па гэтай грамаце жывіце, як напісана, гэтым і кіруйцеся.

Пазней законы Яраслава дапаўняліся іншымі князямі. Па іх у старажытнай Кіеўскай дзяржаве судзілі некалькі стагоддзяў. У гісторыі ўсходніх славян летапісны спісак законаў Яраслава можна параўнаць з тым каменем, на якім былі запісаны першыя ў гісторыі чалавецтва законы цара Хамурапі ў Старажытным Вавілоне, або з меднымі дошкамі законаў Старажытнага Рыма, на якія потым раўняліся законы ўсіх еўрапейскіх дзяржаў. На іх аснове заключаліся палітычныя дагаворы, перамір'і і саюзы. За сваё жыццё Яраслаў зрабіў шмат чаго, што назаўсёды ўвайшло ў гісторыю. Але самае значнае — гэта яго законы. Менавіта за іх яго празвалі Мудрым.