Читать «Воля на крыжы» онлайн - страница 11

А пры чым тут «Наша Ніва»? I хацела б я ведаць, хто гэта так каецца і попелам галоўку пасыпае — ты, Якубка, ці, можа, ты, Яначка?..

Якуб Колас. Думаецца мне, Уладка, што Янкавы пакаянні яшчэ наперадзе. Відаць, яны не толькі мне напісалі.

Уладзіслава Францаўна (перапыняе). Хто — яны?!. Хто яны?!.

Якуб Колас. Ну, а хто ж яшчэ, як не яны…

Уладзіслава Францаўна (дачытвае вельмі таропка). «Катэгарычна парываючы з беларускім нацыянал-дэмакратызмам, які ва ўмовах Заходняй Беларусі перарастае ў нацыянал-фашызм (ого!), я безагаворачна асуджаю яго як канцэпцыю рэстаўрацыі капіталізму, канцэпцыю адміраючых класаў, варожых дыктатуры пралетарыяту, як мутную антыпралетарскую плынь у творчым патоку сацыялістычнага будаўніцтва, як агіднае звяно ў ілжывым ланцугу шкодніцтва контррэвалюцыйных арганізацый, нядаўна выкрытых у розных месцах Саюза ССР, шпіянажу замежных капіталістычных дзяржаў і іх генеральных штабоў, рыхтуючых употайку крывавую інтэрвенцыю супраць Саюза ССР…»

I куды ты панясеш гэта, шаноўны Канстанцін Міхайлавіч?

Якуб Колас. Рапапорту, а куды ж яшчэ?.. Рапапорту, Уладзіслава Францаўна.

Уладзіслава Францаўна (вельмі ўсхвалявана). Ашалеў чалавек! Людцы добрыя, Якуб Колас ашалеў!

Якуб Колас. Ашалееш…

Янка Купала (узрушана). Гэта самазабойства, Якуб!!!

Якуб Колас. Не, Янка, гэта не самазабойства. Гэта забойства…

Уладзіслава Францаўна (засмучана). Што ж гэта робіцца?! Што ж гэта дзеецца?! Сёння Якуба, а заўтра Янку?!

Янка Купала. А можа, і ў адзін дзень абодвух…

Уладзіслава Францаўна (узрываецца, амаль крычыць). Абодвух?! Вы ўжо падрыхтаваліся?! Абодва?! Разам?! У адзін дзень?! Ягняткі безабаронныя…

Урываецца Ганна — сястра Купалы. З плачам і лямантам кідаецца да яго.

Ганна. Яначка, бяда! Няшчасце, родненькі! Не ўратуеш — загінем! (Галосіць, як па нябожчыку.)

На шум з’яўляецца Бянігна Іванаўна.

А матулечка мая родненькая! (Абдымае.) А сястрыцы мае міленькія! А за якія грахі на нас такая напасць-горачка навалілася! А што ж гэта людцы з людцамі робяць?!

Уладзіслава Францаўна (крычыць). Ганна, змоўкні!!!

Ганна ачомваецца. Купала туліць яе да сябе.

Янка Купала. Што здарылася, Анця? Па парадку. Спакойна.

Ганна (ціха плача). Раскулачылі… раскудлачылі… раскралі… абрабавалі… Вяроўкі, каб засіліцца, не пакінулі!

Бянігна Іванаўна. Толкам, Ганулька, толкам! Каго? Дзе? Хто раскудлачыў?

Ганна. Усіх нашых раскудлачылі! I нас, і Аўлачынскіх, і Раманоўскіх. З наганамі, са спісамі з’явіліся — кулакі, маўляў, рандатары, не месца вам сярод пралетараў… На падводы разам з іншымі і на станцыю. Пад канвоем…