Читать «Атамізацыя» онлайн - страница 54

Затым бачыцца мне, як стары раніцай выплывае ў мора. Заплывае далёка-далёка, куды рыбакі звычайна не заплываюць. На сардзіну ён хоча злавіць вялікую рыбіну. I ловіць яе. Бачу, як змагаюцца рыбіна і стары, і сілы ў іх аднолькавыя. Рыбіна такая магутная, цягне лодку са старым у акіян бязмежны. I дзень праходзіць, і ноч, і новы сонечны дзень настае, а яны ўсё змагаюцца, стары і рыбіна. Да крывавых мазалёў націраюцца рукі старога, сонца абпальвае скуру на плячах… Урэшце стомленая рыбіна выплывае на паверхню. Яна такая вялізная, што ў лодку ніяк не месціцца. Стары прывязвае яе да лодкі і накіроўваецца да берага. I раптам каля лодкі з’яўляюцца ненажэрныя акулы. Вострымі зубамі яны кусаюць рыбіну. I зноў старому даводзіцца змагацца — б’е вяслом па акулах, але іх шмат і яны такія галодныя… I ноччу, калі стары падплывае да берага, ад рыбіны застаецца адзін абгрызены шкілет. Змучаны, знясілены, з акрываўленымі рукамі стары ўкладваецца ў беднай хаціне. Бачу я, як раніцаю ў хаціну прыходзіць хлопчык і, угледзеўшы акрываўленыя рукі старога, а на беразе агромністы шкілет рыбіны, пачынае плакаць.

I шкада мне гэтага старога да слёз.

Шкада хлопчыка.

I разумею — гады, стагоддзі пройдуць, а ўсё гэтак жа стары будзе сніць ільвоў, усё гэтак жа лавіць вялікую рыбіну і змагацца з акуламі да самага канца… I ўсё гэтак жа да яго раніцаю прыйдзе хлопчык і плакаць, плакаць ён будзе…

I яшчэ ўбачыў, калі зверху на задымленыя воблакі глядзеў, іншага хлапчыну, таго, які некалі з дому пайшоў і якога кані застацца прасілі. Убачыў яго, адзінокага, у гарадской кватэры. Сярод ночы не спіцца яму — ваду п’е з крана, а затым садзіцца ля акна і глядзіць на ціхую пустую вуліцу, асветленую ліхтарамі. Успамінае, як восеньскі студзёны вецер з шоргатам ганяе лісце па стылай зямлі, як першы снег лятае над вясковымі хатамі, над пустымі агародамі. I тады, у начной цішы, ён пачынае пісаць апавяданне пра жыццё, пра смерць, пра тое, як першаснежнай парою ў вёсцы смаляць вепрука, як перад гэтым сарока, чуючы блізкую смерць, з-за плота матлянецца на вачах і, затрашчаўшы, зачачэкаўшы, заламаўшы хвост, тут жа знікне.

… А затым бачу я, як ён, той хлапчына, стомлены, нібы блудны сын, вяртаецца туды, куды ўсе ў свой час вяртаюцца — да вытокаў сваіх…

Ціхі летні надвячорак. ^зе ён на росным лузе па вузкай сцежцы, якая вядзе да таго дому, з якога некалі пайшоў у свет… Сеецца шапочучы дождж і здаля, за сцяною дажджу і туману ён чуе, як бразгаюць ланцугі, якімі спутаны конь… I думае, што хутка, вельмі хутка, калі душа суцешыцца, ён пачне пісаць новае апавяданне пра каня, які гуляе на волі…

I зноў жа — разумею: час не ўладны над гэтым няшчасна-шчаслівым паэтам, які пісаў пра дабро і надзею, што акрэслілі свой круг вакол чалавека.

I яшчэ ўбачыў таго сінявокага юнака, які захварэў на сухоты. Убачыў, як ён на марскім беразе на лаўцы сядзіць і пазірае ўдалеч на белапенныя хвалі. Раз-пораз кашляючы нядобрым кашлем, успамінае сваю радзіму, свой край, як выкляты Богам, які ніколі не быў шчаслівым…