Читать «Апошнія ахвяры сьвяшчэннага дуба (повесть)» онлайн - страница 94

Толькі Круглец ведаў, што і ў першым, і ў другім выпадку срэбныя абрубкі — рублі, употай сунутыя ім мясцоваму кавалю і гаспадыні карчомкі, забясьпечвалі час, за які сястра Уна магла зьнікнуць з Хайдэльбергу, бо пасланьнік ужо ляцеў недзе наперадзе іх, сьпяшаючыся з благой весткай. Брат жа быў удзячны Альгерду, які раскрыў і яму тое, што ўжо ведама Бурылу, і ў той жа час крыўда на вялікага князя грызла яго душу. Няўжо той ня мог ухіліцца ад прапановы Бурылы, абараніць сына свайго былога сябра? Ён мусіў збавіць ад такой нечуванай ганьбы: уласнымі рукамі аддаць сваю сястру таму, хто, як певень, патопча яе, а потым аддасьць назад, няхай пасьля дзяўчына знойдзе сабе адпаведнага, такога ж знатнага, як яна, жаніха. Круглец расказаў пра тое, як дамагаўся Бурыла Уны, аднак гэта не зрабіла на князя аніякага ўражаньня: кожны ў гэтым сьвеце жадаў нечага, і чым вялікі жрэц адрозьніваўся ад іншых? Прыгажуня, якую бяруць у храм для ўласнай хоці — гэта ўсё ўжо было старое, як сьвет. І не яму, Альгерду, дбаць пра чысьціню жрацоў, тым болей змагацца з Бурылам. Ён зьмяце Бурылу і сваіх ворагаў ня зараз. Ня зараз…

Цяпер важна, каб вялікі жрэц даў згоду на новы паход, які рыхтаваўся ў Вільні супраць татар. Каб ягонае маленьне было ўдалае, бо ня будзе добрых знакаў ад багоў — ня будзе духу перамогі ў вояў, а гэта абавязкова прывядзе да паражэньня. А яму, князю, патрэбныя перамогі. Патрэбна ўмацоўваць Княства і павялічваць яго. Якраз ён спадзяваўся, што Круглец таксама заўдзячыцца: яго ж папярэдзіў аб небясьпецы для Уны. Захіляць сабой баярына ад Бурылы вялікі князь не зьбіраўся — занадта гонару для маладзёна, і хто ён такі, урэшце, супраць усемагутнага жраца?

Круглец засяроджана скакаў і скакаў па вясновай, часамі яшчэ вязкай дарозе, з кожнай новай вярстой набіраючыся духу супраціву. Не прывязе ён сястру, нават калі яе знойдуць у Хайдэльбергу, нягледзячы на пасланца! Ён справіцца з гэтымі малойцамі, і яны ніколі ня вернуцца назад. Магчыма, ня вернецца ў Вільню і ён — нездарма да сядла каня была прымацаваная скураная торба. У ёй — мяшэчак з дынарамі і срэбнымі брускамі. А на ягоным поясе ў капшуку з барановай машонкі, там, дзе звычайна знаходзіцца крэсіва — залатыя манеты з Рыму, якія бацька прывозіў са сваіх паездак. Казаў: «Невядомае нам будучае, але заўсёды выручаюць гэтыя круглякі. Можа, і вам, дзеці, спатрэбяцца». І вось спатрэбіліся, як спатрэбіліся Уне яе залатыя ўпрыгожаньні і пярсьцёнкі дзеля таго, каб зьбегчы з Вільні і нават зьехаць у далёкую Нямеччыну, схавацца ад грознага перасьледу.

«І ад яго, свайго брата», — кальнула думка. Ён не абараніў яе як сьлед, не супраціўляўся вялікаму жрацу, гатовы быў нават саступіць, бо паспрабаваў яе ўгаворваць, каб сястра засталася. Але яна не захацела быць пацешкаю для старога памаўзьлівага мужчыны, выбрала небясьпеку, дарогу і невядомасьць.

Аднойчы, калі яны толькі пакінулі карчму-заначоўку і ўвайшлі ў малочную халадэчу вясновай раніцы, Круглец зацеміў, што конь Ратшы, пакуль той папраўляў стрэмя, пільна ўнюхваецца ў гаспадара ды круціць галавой. Астатнія коні паводзілі сябе як звычайна. Адразу ўзгадалася, што казаў у такім выпадку дзед: любячы коней больш чым кагосьці з людзей, ён ведаў усе іхнія павадкі і часам дзяліўся з унукамі сваімі ведамі. «Калі конь унюхваецца ў гаспадара больш, чым звычайна, можаш быць упэўненым: коньнік памрэ ў бліжэйшыя дні», — усплылі аднекуль з далечыні дзедавы словы. Хлопец адразу наструніўся, усё ў ім затрапятала ад прадчуваньня небясьпекі, няхай яна і скончыцца сьмерцю толькі аднаго. Чатыры коньнікі, няхай сабе яны і ўмеюць спраўляцца з мячамі, усё ж ня надта моцны баявы атрад. Хаця апошнім часам дарогі і ў Княстве, і ў Чэхіі, і ў Нямеччыне былі больш бясьпечнымі, усё ж у лесе маглі іх перастрэць рабаўнікі. Толькі яны і несьлі небясьпеку. На заставах і каля брамаў падарожнікі паказвалі ахоўную грамату Альгерда, што давала ім усе тыя правы, якія давалі ў Княстве ахоўныя граматы іншаземцаў. Што ж такое магло іх чакаць у сёньняшняй дарозе?