Читать «Чазенія» онлайн - страница 42

Памаўчаў.

– Вось і ў мяне такое фамільнае няшчасце. Вось так і я. Дзе не могуць ужыць цыркуля, дзе яго яшчэ няма – там клічуць мяне, і я жыва крэслю дакладны круг.

– Здаецца, я разумею,– ціха сказала яна.

Яна, сапраўды, разумела. Севярын упэўніўся ў гэтым, глянуўшы ў яе вочы.

– Я не магла б. Нізавошта. Бачыце, тут свет, і святло, і прыгажосць. Ходзяць звяры, лётаюць птушкі, растуць чазеніі... I нават леапард, што гойсае вакол, не псуе карціны. Бо гэта свята і пір жыцця. I нараджэнне і смерць ягоныя. Натуральная, нікім не прыдуманая смерць. Прыдумаць наканаванне – што можа быць страшнейшае?! Не холадна вам там?

– Холадна.

– Я разумею. Вы страшэнна моцны. I вы зусім, зусім без абароны. Без брані перад гэтым светам. Нічога не варта вас забіць. А мо і ўжо забілі?

– Ну, гэта невялічкае перабольшанне.

– Не жартуйце. Не трэба. Ясна, што холадна. Усё адно, як у месячную ноч замярзае недзе на Эльбрусе чалавек. А вакол прыгожа. I высока-высока, на ўсё людства хопіць.

– Менавіта хопіць, – змрочна сказаў ён. – Менавіта, на ўсё людства.

– Не, я там не магла б. Нават з лепшымі людзьмі на свеце. Я зямлю люблю, даліны, невысокія, зялёныя, вось такія, горы. Цеплыню люблю. У ёй прыгажосць. I сапраўдная вышыня – у ёй. Чорта людзям у вышынях, на якіх нельга жыць... Якая страшная праца!

Яна глядзела на яго з зацікаўленасцю і... з агідай. I хаця Севярын разумеў, што яна іншы, палярна іншы, зусім не такі, як ён чалавек, што яны не могуць зразумець адно аднаго, – яму стала крыўдна за сваю справу і – яшчэ болей – за сябе.

X. НАКЦЮРН I АЛЬБА³

Ён ляжаў каля вогнішча і не спаў. Пад бакамі была сухая трава, на нагах – грубая коўдра, пад галавою – скручаны плашч.

Побач драмаў, паклаўшы лабастую галаву на тоўстыя беласнежныя лапэты, гладкі Амур. Ад цеплыні і салодкіх сноў у яго дрыжалі бровы.

"Добра табе! – падумаў Будрыс.– А мне кепска. Дужа..."

Размова з Гражынаю ўразіла яго больш, чым здалося спачатку. Упершыню ён сутыкнуўся з такім поўным адмаўленнем усяго, чым ён жыў дагэтуль. Гэтая агіда, гэтая адчужанасць. I самае горшае, што ён бачыў іх у чалавеку, у якім менш за ўсё хацеў бы бачыць такое.

"Дрэнь твае справы, чалавеча... Занадта, занадта мы розныя. Ніколі ў жыцці нам не пасябраваць. Тваё жыццё, сапраўды, лёд на вяршыні. А яна перажыла калісьці ледавікі, чаканне смерці ўсяго жывога, і таму занадта добра ведае цану льдам... Перыстая, ажурная, уся дзеля сонца... Чазенія... Жанчына. Як толькі адступілі льды – стала на россыпах камянёў, дзе ніхто яшчэ не мог жыць. I з тых часоў стаіць, будзе стаяць на фарпосце жыцця. Мала пражыве. Цаной гэтага жыцця падрыхтуе жыццё дзеля іншых.