Читать «Змагарныя дарогi (на белорусском языке)» онлайн - страница 12

Тым часам на правiнцыi пачаўся прымусовы набор у Дапаможную Палiцыю. Пачалi тварыцца палiцыйныя палкi. Адзiн такi полк i быў зарганiзаваны ў Случчыне, другi - у Астрашыцкiм Гарадку. Адылi прымусова браныя людзi не хацелi служыць, i пачалiся масавыя дэзэрцыi, зь якiмi немцы не маглi справiцца.

Камандант палiцыi Генэралькамiсарыяту Беларусi, нямецкi палкоўнiк Каўфман, запрапанаваў капiтану Кушалю паехаць зь iм у палiцыйныя палкi, каб правесьцi гутаркi. Гэткiм чынам абодва, разам з капiтанам Кумерам, што добра ведаў расейскую мову, паехалi на правiнцыю. Кушаль тлумачыў людзям, што беларусам трэба стварыць кадры свае збройнае сiлы, што гэта неабходна для паўстрыманьня вынiшчэньня беларусаў чужымi варожымi элемэнтамi. Таму-ж, што ўтварэньне беларускае збройнае сiлы пакуль што немагчыма, трэба беларусам здабываць веды ў шэрагах палiцыi. Дэзэрцыя неўзабаве паменшала. Немцы-ж пераканалiся, што без дапамогi мясцовае iнтэлiгенцыi не даць iм рады зь мясцовым насельнiцтвам. Гэткiм чынам падрыхтоўваўся грунт пад Самаахову, а пазьней - Беларускую Краёвую Абарону.

САМААХОВА

Першай легальнай, чыста гаспадарчай арганiзацыяй у Генэральным Камiсарыяце была Беларуская Народная Самапомач (БНС), пазьней перайменаваная ў Беларускую Самапомач (БСП). Заданьнем БСП была дапамога ежаю й вопраткаю пацярпеламу жыхарству ў межах Ген. Камiсарыяту Беларусi. На чале БСП паставiлi акупанты д-ра Iвана Ермачэнку, лекара паводля прафесii, што перад вайной жыў у Чэскай Празе. Якiм чынам здабыў ён у гiтлераўцаў давер - няведама. Прывезьлi яго ў Менск восеньню 1941 году. Ермачэнка быў зусiм незалежным ад мясцовых беларускiх установаў i арганiзацыяў, за ягонымi плячыма стаялi толькi немцы. За даручанае заданьне арганiзацыi БСП узяўся надта энэргiчна, выканаўшы яго ў параўнальна кароткi час. У Менску паўстаў цэнтр "Самапомачы", а на правiнцыi адзьдзелы.

У сьнежнi 1941 году немцы пацярпелi вялiкую паразу пад Масквою. Нямецкая армiя ня толькi не здабыла Масквы, як гэтага спадзявалася, але была прымушаная адступiць на захад амаль на 150 кiлямэтраў. Зiмою 1942 году пад Сталiнградам была акружаная й цалкам зьнiшчаная 6-я армiя маршала фон Паўлюса. Падмацаваныя на духу яшчэ першымi нямецкiмi няўдачамi на фронце, бальшавiцкiя партызаны ў Беларусi пачалi праяўляць ужо вясною 1942 году вялiкую актыўнасьць i прыносiць немцам каштоўныя страты. Акупанты былi змушаныя пераацанiць палажэньне й шукаць нейкага ратунку. З партызаншчынай самi немцы не маглi даць рады. Арганiзацыя палiцыйных палкоў зь беларусаў таксама ня прынесла палёгкi. Беларусы немцам ня верылi, i паўстрымаць дэзэрцыю ў палiцыйных палках маглi толькi нацыянальна-сьведамыя, аўтарытэтныя ў беларускiм грамадзтве людзi. Адылi такiя людзi ня йшлi служыць у палiцыю. Трэба было нейкiм спосабам змусiць iх да гэтага. Гэткiм чынам i паўстала iдая арганiзацыi Беларускае Самааховы.