Читать «Падарожжа на «Кон-Цікі»» онлайн - страница 109

Адкуль палінезійцы запазычылі свае вялікія веды па астраноміі і свой каляндар, падлікі ў якім зроблены з выключнай дакладнасцю? Вядома, не ад меланезійцаў або малайцаў, якія жылі на захадзе. Але той самы старажытны знікшы цывілізаваны народ — «белыя і барадатыя людзі», — які перадаў сваю надзвычайную культуру ацтэкам, майя і інкам у Амерыцы, стварыў на дзіва падобны каляндар і меў такія ж веды ў галіне астраноміі, аб якіх у Еўропе ў тыя часы не маглі і марыць.

У Палінезіі, як і ў Перу, пачаткам каляндарнага года лічыўся дзень, калі сузор’е Стажараў упершыню з’яўляецца над небасхілам, і ў абедзвюх краінах гэтае сузор’е лічылася апекуном земляробства.

У Перу, там, дзе горная краіна паніжаецца ў бок Ціхага акіяна, да нашых дзён захаваліся ў пясчанай пустыні руіны вельмі старажытнай астранамічнай абсерваторыі — помнік таго самага таямнічага цывілізаванага народа, які высякаў каменных гігантаў, будаваў піраміды, вырошчваў салодкую бульбу і гарбузы ў форме бутэлек і пачынаў год з усходу Стажараў. Кон-Цікі быў знаёмы з зоркамі, калі накіраваў свой парус у Ціхі акіян.

2 ліпеня дзяжурнаму на начной вахце ўжо не прыйшлося спакойна сядзець і вывучаць зорнае неба. Пасля некалькіх дзён лёгкага паўночна-ўсходняга пасату падзьмуў модны вецер і мора зрабілася бурным. Позна ўвечары ззяў месяц і дзьмуў свежы спадарожны вецер. Падлічыўшы, колькі секунд патрабавалася нам, каб апярэдзіць трэску, кінутую ў ваду побач з носам плыта, мы вымералі хуткасць нашага руху і ўбачылі, што ўстанавілі рэкорд. У той час, як сярэдняя хуткасць раўнялася, кажучы на нашым жаргоне, 12—18 «трэскам», на гэты раз мы мелі ўсяго «6 трэсак», і бурлівы струмень зіхатлівай вады бег следам за кармой плыта.

Чатыры чалавекі храплі ў бамбукавай каюце, Тарстэйн сядзеў на сваім дыванчыку і стукаў ключом Морзэ, а я знаходзіўся на вахце ля руля. Перад самай поўначчу я заўважыў зусім незвычайную хвалю, якая, куляючыся, насоўвалася на нас проста з кармы, закрываючы ўвесь небасхіл ззаду, а за ёю я мог тут і там разгледзець успененыя грабяні яшчэ дзвюх такіх жа вялізных хваль, што каціліся ўслед за першай. Калі б мы толькі што не мінулі гэтае месца, я быў бы ўпэўнены, што бачу высокія буруны, якія навальваюцца на нябачную, а таму асабліва небяспечную водмель. Як толькі першая хваля, узнімаючыся ў святле месяца, нібы доўгая сцяна, дакацілася да нас, я папераджальна крыкнуў, рэзка павярнуў плыт, каб ён знаходзіўся ў найбольш выгадным становішчы, і пачаў чакаць, што будзе далей.

Калі першая хваля дагнала нас, плыт задраў карму ўгору і ўбок і ўзняўся на грэбень, які ў гэты момант якраз рынуўся ўніз, і ўсё зашыпела і закіпела вакол нас. Мы плылі сярод хаосу бурлівай пены, між тым як сама магутная хваля перакочвалася пад намі. Нос узляцеў угору апошнім, калі хваля прайшла, і мы пачалі слізгаць кармою ўніз у вялізную яміну між хвалямі. Адразу ж наляцела, уздыбіўшыся, другая сцяна вады, і нас зноў шпарка падкінула ўгору, а празрыстыя патокі вады наваліліся ззаду, калі мы ўзляцелі на грэбень. Цяпер плыт павярнула бортам да хваляў, і было зусім немагчыма хутка надаць яму патрэбны кірунак. Наступная хваля наблізілася і ўзнялася з успененых касмылёў пены, нібы зіхатлівая сцяна, верхні край якой абваліўся, як толькі яна дагнала нас. Калі вал накрыў плыт, мне нічога не заставалася рабіць, як моцна ўхапіцца за бамбукавую жэрдку, што тырчала з-пад даху каюты; так я стаяў, затаіўшы дыханне, адчуваючы, як плыт падкінула высока ўгору і ўсё вакол мяне імкліва пацягнулі за сабой шыпучыя ўспененыя віры. Яшчэ момант — і мы з «Кон-Цікі» зноў былі над вадой і спакойна слізгалі ўніз па спадзістым баку хвалі. А потым хвалі зноў зрабіліся нармальнымі. Тры вялізныя валы імчаліся наперадзе нас, а за кармою ў святле месяца мы бачылі ланцужок какосавых арэхаў, якія пагойдваліся на вадзе.