Читать «Забаставаў» онлайн - страница 10

Шэмер, Карла Шэмер, быў зьвер, люты зьвер. Але ён зарабляў свае грошы. Ён да апошняй каплі высмоктваў сілу з пяцісот нявольнікаў, бо яны сапраўда былі нявольнікамі на ўвесь час контракту. Шэмер стараўся як мага, каб поўнасьцю выцягнуць рабочую сілу з гэтых пяцісот спацелых людзей і ператварыць яе ў пакункі пушністай бавоўны, зусім гатовай для вывазу. Яго першабытная, дзікая лютасьць дапамагала яму з посьпехам дабівацца гэтага ператварэньня. Для гэтай мэты ён меў тоўстую шырокую папружку. Ён езьдзіў конна сярод рабочых, і лупцаваў папругай па згорбленых голых сьпінах кулі. То тут, то там ляскала папруга, нібы пісталетныя стрэлы, калі Шэмер праяжджаў полем.

Аднойчы ў пачатку першага году работы паводле контракту, Шэмер забіў кулі сваім кулаком. Кітайцы, аднак, ня скардзіліся францускім чэрцям. На гэта ў іх былі прычыны. Яны ведалі, што трэба як-небудзь паладзіць з Шэмерам. Яны стараліся не ўгнявіць яго, абыходзіцца як мага спакойней. Касавокія — гэтак звалі кітайцаў задаволеныя ўсім чорныя тубыльцы — добра разумелі, што ім няварта ўводзіць у злосьць Шэмера. А гэта значыла працаваць з апошняй сілы. Удар шэмерава кулака абышоўся кампаніі нятанна, але Шэмеру ўсе даравалі: французам, кепскім колёнізатарам, не ўдалося самім захапіць усіх багацьцяў краіны, і таму яны радаваліся посьпехам ангельскай кампаніі. Вялікая важнасьць «кітаяшка»! «Кітаяшка» памёр? Ну, гэта-ж быў толькі «кітаяшка». Апрача таго, ён памёр ад сонечнага ўдару, як было засьведчана доктарам. Праўда, на працягу ўсяе гісторыі Таіці ніхто не паміраў ад сонечнага ўдару. Але-ж сьмерць простага «кітаяшкі» зьяўляецца якраз выключэньнем з правіла. Так адзначыў доктар у сваёй справаздачы.

Нельга зразумець гэтых белых чарцей. Ад іх ніякага толку не даб’ешся. А-Чо разважаў аб гэтым, чакаючы свайго прысуду. Хіба можна ведаць, што яны думаюць. Ён бачыў раней сяго-таго з белых чарцей. Усе яны былі на адзін капыл пашытыя — афіцэры і матросы на караблі, францускія чьтоўнікі і некаторыя белыя на плянтацыі, у тым ліку і Шэмер. Іх думак ніяк нельга было разгадаць. Белыя чэрці раптам рабіліся гнеўнымі без аніякай на гэта прычьшы, і гнеў іх заўсёды быў страшны. У гэты час яны былі падобны на дзікіх зьвяроў. Яны займаліся глупствамі, і ня стрымлівалі сваіх жаданьняў, як кітайцы; яны нязвычайна многа елі, а пілі яшчэ больш. Кітайцы ніколі ня ведалі таго, які ўчынак будзе для белых чарцей прыемным, а які давядзе да шалёнства. Ніколі кітаец ня мог угадаць гэтага. Тое, што адзін раз падабалася, у другі рад даводзіла да дзікай лютасьці. Вочы белых чарцей заўседы былі закрыты нейкім туманам, што хаваў іх думкі ад кітайца. А больш за ўсё зьдзіўляла кітайца спрытнасьць белых чарцей. Яны выдумлялі і рабілі розныя дзівы і прымушалі іх бегаць, круціцца, поўзаць, і нават сілы прыроды знаходзіліся пад іх уладай. Так, белых людзей це зразумець: яны чэрці. Гэта відаць па Шэмеру.