Читать «Прысуд» онлайн - страница 22

— Пра гэта нам няма чаго турбавацца. Я толькі хацеў сказаць: тое, што я Вас так добра ведаю, не надта мяне бароніць; проста Вам не трэба высільвацца, каб маніць мне. Тым не менш Вы дагаджаеце мне. Кіньце гэта, заклікаю Вас, кіньце. Мне пачынае здавацца, што я не ведаю Вас — так, каб паўсюды і ўвесь час,— тым больш у гэткай цемры. Было б лепш, каб Вы запалілі святло. Не, лепей не трэба. Ва ўсякім разе, я сабе зазначу, што Вы ўжо мне пагражалі.

— Што? Я — Вам пагражаў? Ну што Вы! Я ж толькі рады, што Вы нарэшце тут, у мяне. Я кажу «нарэшце», бо ўжо такая позняя пара. Мне неяк няўцям, чаму гэта Вы прыйшлі так позна? Ну, і зусім мажліва, што я ад радасці нагаварыў тут не ведаю чаго, а Вы гэта адпаведна зразумелі. Тое, што я гаварыў менавіта так, магу пацвердзіць хоць дзесяць разоў; напраўду, я пагражаў Вам усім, чым Вы хочаце. ...Толькі, далібог, не трэба спрэчак! ...Але як Вы маглі ў гэта паверыць? Як Вы маглі так пакрыўдзіць мяне? Чаму гэта Вам так хочацца сапсаваць гэту нейкую там хвіліну, што Вы тут, у мяне? Чужы чалавек і той паводзіў бы сябе больш ветліва, чым Вы.

— Разумею, гэта не было мудра. Такі блізкі Вам (як гэта ўвогуле магчыма камусьці чужому быць Вам блізкім) я паводле сваёй натуры. Пра гэта Вы, зрэшты, ведаеце; навошта тады гэты жаль? Калі Вам хочацца ламаць камедыю, дык адразу скажыце; я пайду адсюль.

— Во як? I ў Вас хапае адвагі казаць мне пра гэта? Бачу, у Вас яе трохі зашмат. Дый, урэшце, Вы ў маім пакоі. Вы ўшчаперыліся, як той вар’ят, пальцамі ў маю сцяну. Мой пакой, мая сцяна! Да таго ж усё, што Вы тут казалі,— гэта не толькі нахабства, гэта проста смеху варта. Вы кажаце, што гэта Вашая натура прымушае Вас так гаварыць са мною. Няўжо праўда? Вашая натура Вас прымушае? Што ж, вельмі гжэчна з боку Вашае натуры. Ваша натура — яна ж і мая, і калі я паводле сваёй натуры прыязны з вамі, дык і Вам ніхто не дазваляў быць іншым.

— Што, вось гэта і ёсць прыязнасць?

— Я кажу пра тое, што было.

— Хіба Вы ведаеце, які я буду пасля?

— Я нічога не ведаю.

І я, падышоўшы да маленькага стала, запаліў на ім свечку. Тады ні электрычнасці, ні газу ў мяне ў пакоі не было. Я трохі пасядзеў каля стала, потым, стаміўшыся ад гэтага, падняўся, накінуў на плечы паліто, узяў з канапы капялюш і дзьмухнуў на свечку. Выходзячы з пакоя, зачапіўся за ножку крэсла.

На сходах напаткаўся сусед з майго паверха.

— Зноў ідзяце кудысь, лайдача? — спытаў ён, стоячы на дзвюх прыступках, шырока расставіўшы ногі.

— Што ж мне рабіць? — сказаў я.— У мяне ў кватэры толькі што быў прывід.

— Вы кажаце пра гэта так, нібыта знайшлі валасіну ў супе.

— Жартуеце. Але ж прывід ёсць прывід.

— Вельмі добра. Але як быць, калі наогул у прывіды не верыш?

— Вы думаеце, я ў іх веру? Але што мне дае гэтае нявер'е?

— Усё проста. Вы не павінны больш ніколі палохацца, калі да Вас у хату сапраўды завітае прывід.

— Вядома ж, але гэты сполах — не самы важны. Найбольш баішся — гэта калі думаеш, чаму ён з'явіўся. I гэты страх не знікае. Ён якраз выдатна сядзіць ува мне.— Нервуючыся, я пачаў ліхаманкава мацаць па ўсіх сваіх кішэнях.