Читать «Апошняе каханне князя Мiндоўга (на белорусском языке)» онлайн - страница 27

Ён заўважыў яе, калi яна прыехала аплакаць сястру. Прыкмецiў каля труны i насмелiўся на злачынства: замест старэйшай сястры пакiнуць пры сабе малодшую. Тыдзень назад - ён муж Веды, цяпер муж Агны. Хлусiць стары Мiндоўг пра волю Веды, пра ейны запавет. Нiчога яна не шэптала, анiводнага гука, памерла ў непрытомнасцi, як кажуць бабкi. Ён прыдумаў за Веду гэтыя дзiкiя словы, калi яны вячэралi, i яна распавядала, як сястра ўратавала яе ад атруты гадзюкi. Нават перад вечным расстаннем не пашкадаваў сваю жонку, прычапiў да яе памяцi дурны жорсткi запавет. Веду ён узяў сiлай, яе - бессаромнай хлуснёй. Веда нарадзiла яму сыноў, яна ж гвалтам забраная iх даглядаць. Ды нашто iм цётка? Нашто iм брат, якi будзе ў падлетках тады, калi яны стануць дарослымi, сапраўднымi князямi, будуць мець сем'i i думаць пра будучыню ўласных сыноў. Калi Мiндоўг i не сканае да таго часу, ён будзе зусiм лядашчы, знядужаны дзед. Яны самi паўбраты Войшалку. Яна для ўсiх трох мачаха, для Войшалка - ужо другая, хоць ён сам старэйшы за яе гадоў на дваццаць, а Рэпiк i Рукля маладзейшыя на дзесяць гадоў. Гаротны лёс акрэслiў ёй стары князь: стаць новай Мартай, заняць яе месца ў наваградскiм замку, у княжых пакоях i на княжым ложы. Застаецца толькi змянiць iмя. Як Веда зрабiлася Мартай пасля хрышчэння ў нямецкую веру, так Агна можа зрабiцца Мартай, калi таксама ахрысцiцца. Хоць выгналi адсюль нямецкiх манахаў, але можна ахрысцiцца i ў царкве, каля якой Марту пахавалi. Была Агна - стане Марта. Тады поўная замена, нiбыта i не заходзiла сюды ў свае чорныя наведкi смерць: нi княжычам, нi людзям нават не прыдзецца прывыкаць да iншага iмя новай княгiнi i мацi. I падобная тварам на Марту, i апранацца будзе ў ейныя спаднiцу, кашулю i свiтку. Толькi вось як сэрца сабе вырваць, каб не балела, што з памяццю зрабiць, каб нiчога не памятала?

Вар'яцтва тое, што задумаў i ўчынiў бязлiтасны князь. У старэчым замарачэннi розуму. Не мусiць стары дзед трымаць яе, маладзiцу, за жонку. Хiба хацеў бы ён для сваёй дачкi мужа з такiм векам за плячамi? Сваю дачку дык аддаў за маладога Шварна. Не, ён апамятаецца, думала Агна. Аднаго дня сыдзе з яго гэтае насланнё. I ўяўлялася Агне жаданая развязка: да Мiндоўга вяртаецца цвярозы розум, ён саромеецца i адпускае яе да Даўмонта, а каб не сорамна было за жорсткi ўчынак, абвесцiць усiм, што здань памерлай жонкi сказала яму адпусцiць сястру ў Крэва. Цi Даўмонт дамовiцца з iм за якую-небудзь службу, i тады браму расчыняць, i яна паедзе дамоў, у Нальшчу, i жыццё вернецца ў ранейшую акрэсленасць. Застануцца пры старым бацьку яе пляменнiкi, застанецца пры сваёй старасцi i адзiноце пракляты Мiндоўг, яна зноў будзе крэўская княгiня, будзе гаспадарыць у сваiм замку, куды ўвёў яе тры гады таму пасля вяселля Даўмонт i дзе засталося ўсё, нават яе пасаг, скрыня з яе строямi i вясельным ручнiком, якi захоўваюць да магiлы.