Читать «Начальнiкава дзяцiнства (на белорусском языке)» онлайн - страница 26

Калi ён наступны раз прыйшоў да Бержэра, яго чакаў непрыемны сюрпрыз: у Бержэра быў Берлiяк. Ён займаўся тым, што адкройваў кавалачкi ад нейкага чарнаватага камяка, падобнага на грудку зямлi. Хлопцы не бачылiся ўжо дзесяць дзён i цяпер холадна пацiснулi адзiн аднаму рукi.

- Бачыў, што ёсць, - сказаў Берлiяк. - Гэта гашыш. Зараз перасыплем яго тытуньком i ў люлечкi: пачуцце - цымус. Табе таксама знойдзецца.

- Дзякуй, - сказаў Люсьен, - вялiкай ахвоты не маю.

Два яго сябры засмяялiся, i Берлiяк, скiнуўшы на Люсьена злым вокам, прамовiў з настойлiвасцю ў голасе:

- Ды ты здурнеў, стары. Пакаштуй, ты ўяўлення не маеш, як гэта прыемна.

- Я табе сказаў, што не, - паўтарыў Люсьен.

Гэты раз Берлiяк змаўчаў i толькi ўсмiхнуўся з выглядам перавагi. Люсьен заўважыў, што Бержэр таксама ўсмiхаецца, i, тупнуўшы нагой, заявiў:

- Я не хачу, не хачу марнаваць сам сябе i лiчу iдыёцтвам нашпiгоўвацца розным смеццем, ад якога толькi тупееш!

Словы зляцелi ў яго мiмаволi, i калi да яго дайшоў сэнс сказанага i ён уявiў, што можа падумаць пра яго Бержэр, яму захацелася забiць Берлiяка, i ён ледзь не заплакаў.

- Ты проста буржуйскi сынок, - пацiснуўшы плячыма, працадзiў Берлiяк, - ты толькi робiш выгляд, быццам умееш плаваць, а сам увесь час баiшся страцiць дно пад нагамi.

- Я не хачу прывыкаць да наркоцiкаў, - ужо спакайней прамовiў Люсьен, гэта таксама рабства, а я хачу быць свабодны.

- Скажы лепш, што баiшся адказнасцi, - рэзка сказаў Берлiяк.

Люсьен ужо збiраўся ўляпiць яму добрую поўху, калi пачуў уладны Бержэраў голас, якi звяртаўся да Берлiяка:

- Адчапiся ад яго, Шарль, ён мае рацыю. Яго боязь адказнасцi - гэта таксама праява збянтэжанасцi.

Яны прывольна расселiся на канапе i запалiлi. Па пакоi разлiўся водар армянскай паперы. Люсьен, прымасцiўшыся на чырвоным зэдлiку, назiраў за прыяцелямi. Праз пэўны час Берлiяк адкiнуў голаў назад i з млявай усмешкай апусцiў павекi. Люсьен адчуў злую зайздрасць, яму чамусьцi здавалася, што яго зняважылi. Берлiяк раптам устаў i няпэўнай хадой выйшаў з пакоя, на яго вуснах была ранейшая дзiўная i салодкая ўсмешка.

- Дайце мне пiпку, - сказаў Люсьен хрыплым голасам.

Бержэр засмяяўся.

- Не варта, - адказаў ён. - I не бяры сабе ў галаву гэтага Берлiяка. Ты ж нават не ведаеш, што ён там цяпер робiць.

- Мне да дупы, - буркнуў Люсьен.

- Дык хай табе гэта будзе вядома: ён ванiтуе, - спакойна паведамiў Бержэр. - Гэта адзiнае, што ў яго заўжды выклiкаў гашыш. А астатняе ўсё - камедыя. Часам я, праўда, даю яму папалiць, бо яму вельмi хочацца мяне ўразiць. Мяне гэта забаўляе.

Назаўтра, сустрэўшыся з Люсьенам у лiцэi, Берлiяк паспрабаваў загаварыць з iм звысоку.

- Ты сядаеш у цягнiк, - сказаў ён, - але руплiва выбiраеш такi, якi не ад'едзе з вакзала.

Але, як аказалася, ён не на таго напаў.

- Трапло, - адказаў Люсьен. - Ты, можа, думаеш, я не ведаю, што ты ўчора рабiў у ванне? Ты бляваў, мой даражэнькi, бляваў!