Читать «Мур (на белорусском языке)» онлайн

Сартр Жан Поль

Мур (на белорусском языке)

Жан-Поль Сартр

Мур

Пераклаў Змiцер Колас

Нас заштурхнулi ў вялiкi белы пакой, i я адразу замiргаў ад яркага святла, якое ўдарыла ў вочы. Потым я ўбачыў стол i за iм - чатырох тыпаў у цывiльным, якiя разглядалi паперы. У дальнiм куце гуртам таўклiся iншыя вязнi, мы прайшлi праз увесь пакой i сталi побач. Многiх я ведаў, iншыя былi, напэўна, замежнiкi. Двое, што стаялi блiжэй да мяне, былi вельмi падобныя: абодва бялявыя i круглагаловыя - мусiць, французы. Меншы ўвесь час падцягваў нагавiцы: вiдаць, нерваваўся.

Працэдура цягнулася амаль тры гадзiны; я зусiм ачмурэў, у галаве не было нiякае думкi, але ў пакоi было цёпла, i ўвогуле мне гэта падабалася: за апошнiя суткi мы добра пападрыжалi на холадзе. Наглядчыкi аднаго за адным падводзiлi арыштаваных да стала. Чацвёра ў цывiльным пыталiся ў iх iмя i прафесiю. Найчасцей яны гэтым i абмяжоўвалiся, але зрэдку сяму-таму задавалi яшчэ адно нейкае пытанне, накшталт: "Прымаў удзел у сабатажы паставак узбраенняў?" Альбо: "Дзе быў дзевятага ранiцай i чым займаўся?" Адказаў яны не слухалi, прынамсi, такi ў iх быў выгляд: пэўны час яны моўчкi глядзелi некуды перад сабой i потым пачыналi пiсаць. У Тома яны спыталi, цi праўда, што ён быў у Iнтэрнацыянальнай брыгадзе; адмаўляцца не мела сэнсу - пры арышце ў яго знайшлi дакументы ў куртцы. У Хуана яны нiчога не запыталiся, але калi ён назваў сваё iмя, доўга нешта пiсалi.

- Гэта мой брат Хасэ - анархiст, - сказаў Хуан. - Але ж вы ведаеце, яго тут цяпер няма. А я - беспартыйны, я нiколi не займаўся палiтыкай.

Яны не адказалi. Хуан сказаў зноў:

- Я нiчога не зрабiў. Я не хачу плацiць за iншых.

Вусны ў яго дрыжалi. Наглядчык загадаў яму змоўкнуць i павёў за сабой. Настала мая чарга.

- Вас завуць Пабла Iб'ета?

Я сказаў: "Так".

Тып зiрнуў у свае паперы i запытаўся:

- Дзе Рэйман Грыс?

- Не ведаю.

- З шостага па дзевятнаццатае вы хавалi яго ў сябе.

- Не.

Пэўны час яны пiсалi, i потым наглядчыкi вывелi мяне ў калiдор. Том i Хуан чакалi мяне там пад аховай двух iншых наглядчыкаў. Мы рушылi. Том запытаўся ў аднаго наглядчыка:

- Ну i што?

- Што? - перапытаў наглядчык.

- Гэта быў допыт цi прысуд?

- Прысуд, - сказаў наглядчык.

- I што ж яны з намi зробяць?

Наглядчык суха адказаў:

- Вырак вам паведамяць у камеры.

Зрэшты, тое, што служыла нам камерай, быў звычайны пакой у сутарэннi шпiталя. Ад пастаяннай проймы тут стаяў жудасны холад, i ўсю ноч напярэдаднi мы прадрыжалi. Праўда, i ўдзень лепей не стала. Пяць дзён да гэтага я правёў у карцэры тутэйшага арцыбiскупства - гэта было нешта накшталт каменнага меха, пабудаванага, мусiць, яшчэ ў сярэднявеччы: вязняў было шмат, а месца вобмаль, вось iх i рассоўвалi дзе давядзецца. Я не вельмi сумаваў па сваiм карцэры, бо хоць i не пакутаваў там ад холаду, але ўсё-такi быў адзiн, а гэта ўрэшце заўсёды пачынае раздражняць. У сутарэннi ў мяне была кампанiя. Хуан увесь час маўчаў: яму было страшна, дый ён быў яшчэ малады, каб мець права на сваё слова. Затое ўжо Том быў гаварун, якiх мала, i, апроч таго, ён выдатна ведаў гiшпанскую мову.