Читать «Плач перапёлкі» онлайн - страница 3
Іван Чыгрынаў
Зазыба перамог пачуцці і сказаў зусім памяркоўна:
— Яшчэ зарана нам чубы дзяліць, старшыня.
Чубар падняўся з услона, памаўчаў натужна, пасля пачаў гаварыць хутка, быццам ужо не хапала на астатняе часу.
— Ты, Зазыба, паляжы трохі, раз ужо так выйшла, што захварэў, а тады ўставай. А то я адзін. Збіўся з ног. — І голас Чубара загучаў як стомлены. — Але ты не бойся, цяпер клопату паменела. Астатніх кароў мы таксама пагналі, мог нават сустрэць Баханька недзе, калі ішоў. Ужо за Клінцамі сёння будзе, калі ўсё добра.
Тады спытаў Зазыба:
— Кароў да аднае пагналі?
— А ты думаў, тут пакінем?
Зазыба паляжаў і зноў спытаў:
— Неяк Марфа мая казала, што ў Палагі Харытонавай карова падавілася бульбінай, дак ці даў ты ёй карову?
— Не.
— А Баханьку? У яго ж старая, да і ялаўка ў гэтым годзе. Калі па-справядліваму, дак і яму варта было б замяніць яе.
— Надумаліся калі мяняць!..
— А ён, помніш, прасіў даўно, яшчэ ў маі пісаў на праўленне.
Чубар паморшчыўся, як ад прыкрасці.
— Дарэмна, — сказаў Зазыба.
Гэта нечакана ўзбурыла Чубара:
— Але ж мы не павінны за кошт калгаснага статка папаўняць прыватны сектар!
— Пры чым тута прыватны сектар? — заварушыўся на ложку Зазыба. — Калі ў калгасніка няма каровы, дак хто яму паможа, як не мы?
— Ты быццам забыў, што ўжо амаль два месяцы вайна ідзе. Ці ты, можа, назнарок ўсё гэта гаворыш? Таго і глядзі, што заўтра фашысты тут будуць. А ты пра карову. Яшчэ невядома, каму яна дастанецца. Хто мне гарантыю дасць, што да немцаў у кацёл не трапіць? — Чубар крутануў галавой. — Урэшце, я выконваў дырэктыву. Ай не чуў выступленне таварыша Сталіна?
— Чаму ж, чуў, — спакойна адказаў Зазыба.
— А пра дырэктыву сээнка і цэк вэкэпэбэ ведаеш?
— Не, пра дырэктыву не ведаю.
— А нам чыталі. Сабралі ў райкоме і чыталі. Сам Маштакоў чытаў. Дык вось, каб ты не гаварыў абы-што. Там чорным па белым сказана, няцяжка было запомніць: пры вымушаным, разумееш — пры вымушаным адыходзе часцей Чырвонай Арміі трэба не пакідаць праціўніку нічога. Калгасы павінны выганяць жывёлу, а хлеб здаваць пад ахоўнасць дзяржаўных органаў. А тая маёмасць, якую нельга вывезці, павінна, безумоўна, знішчацца. Знішчацца, разумееш? Каб не пакінуць ворагу. Адну спустошаную зямлю трэба пакідаць. Адну спустошаную зямлю!
— А людзей? — хмура спытаў Зазыба.
— Што людзей?
— А тое, што людзі ж застаюцца на гэтай зямлі. Ім жа есць патрэбна нешта будзе?
— А хто іх прымушае заставацца? Той, хто па-сапраўднаму любіў Савецкую ўладу, не будзе сядзець. Той ужо даўно зняўся з месца і паехаў.
Зазыба ад хвалявання намацаў за спіной падушку, узяў яе аберуч і, прыціскаючы нечага да жывата, сказаў:
— Добра, тады давай па-другому гаварыць. Ты от кажаш — той, хто любіў Савецкую ўладу, не застанецца. Няхай так. А як, па-твойму, — нашы верамейкаўскія бабы не любілі яе, што нікуды не падаюцца?