Читать «Чырвоная брама» онлайн - страница 26

Але па інстытуце пайшлі шэпты: хахол сеў на каня, як той казак Мамай — чырвоная кашуля, у роце піпка з куродымам, у руцэ шабля. Жартачкі? Не зусім. Цэлілі не ў Мамая: на беларушчыне ў выкладаньні прышчэпваўся чужы павой?

Якраз тады і госьць з Масквы прыехаў, віцэ-прэзідэнт Акадэміі мастацт­ва СССР Дайнека — вядомы жывапісец, графік, манументаліст, прафесар і тэарэтык вядучых мастацкіх установаў краіны. Пабываў на лекцыях, практычных занятках, пазнаёміўся з планамі, праграмамі, метадычнымі распрацоўкамі, пагутарыў з выкладчыкамі, студэнтамі. Усе чакалі, што скажа мэтр пра кафедру, а камусьці хацелася і большага: ці сутыкнуцца маскоўская ды львоўская школы, ці ўседзіць на кані хахол? І вось сабраўся навуковы савет інстытуту. Дайнека выступіў і ўхваліў работу кафедры. Больш за тое — быў захоплены, як выкладаньне мастацкіх дысцыплінаў увязвалася з архітэктурай, як студэнты працавалі ў матэрыяле — фрэсках, мазаіках, вітражах, тэкс­тылі. Папрасіў падрыхтаваць дакументы на Вышэйшую атэстацыйную камі­сію, якою сам кіраваў, дзеля прысваеньня высокіх выкладчыцкіх званьняў. А яшчэ праз тры месяцы малады загадчык кафедры стаў яе першым дацэнтам.

Пасьля заняткаў, стомлены за дзень у студэнцкім калаўроце, Гаўрыла ехаў за горад і, пакуль не сьцямнее, хадзіў па маўклівых палетках. Вынайшаў сродак і месца супакаеньня: ня горад і ня лес лячылі нервы, а ціхата палёў, прастора. Хоць там і пачынаўся новы неспакой — творчы. На гэтакі выпадак у кішэні ляжалі блакнот, алоўкі — замалёўваў пагоркі, дрэвы, дарогі. Супакойваўся, ды ненадоўга: малюнкі прасіліся на палатно. Сьпяшаўся дадому, хоць у малой кватэрцы на вуліцы Карла Лібкнехта не было месца мальберт паставіць. І ўсё ж пісаў. Не заўсёды тое, што хацела душа? Гнялі сумненьні: ён — мастак ці выкладчык? Выбраць адно? Адчуў — ня зможа: прыкіпеў і да жывапісу, і да кафедры.

А штосьці ў новым жыцьці і ладзілася. Як у інстытуце пабываў Дайнека, атрымаў майстэрню. Ад інстытуту і ад кватэры далекавата, але ў самым цэнтры Менску, у паддашку дома на Ленінскім прасьпекце, дзе ўнізе, на першым паверсе, была вядомая ў сталіцы крама кветак. Што майстэрня на дваіх з мастаком Іванам Рэем, можна было мірыцца. Калі прыходзіў і бачыў, што сусед працуе, майстэрню пакідаў, каб не перашкаджаць, і тое самае рабіў Рэй. Неяк абодвум падалося, што можна працаваць разам. Прынесьлі прасьці­ны, перагарадзілі пакой — два з аднаго зрабілі. Але за ўмоўнай сьценкаю праца не пайшла ні ў аднаго, ні ў другога. Кожны гук, які б ні быў ціхі, адбіваў ад работы, блытаў думкі, псаваў настрой. Самападман абурыў абодвух: сарвалі на падлогу прасьціны, абняліся, як даўно ня бачыліся, і доўга з сябе рагаталі.

Аднойчы пасьля апошняй лекцыі Гаўрыла выйшаў з інстытуту і, не чакаю­чы тралейбуса, пашыбаваў па прасьпекце. Зіма канала, з неба лілося сонеч нае сьвятло, зганяючы абрыдзелую шэрань, цяплом дыхаў асфальт, і гэтак, як зямля ў прыпарку, вясьне радаваліся душа і цела. Ідучы, думаў пра вёску, як чысьценька цяпер у ёй, пасьля маёвага дажджу, пра хату, дзе, як маму да сябе на Украіну забраў брат, жыла стрыечная сястра Марыя. Раптам спыніў­ся: кветкі — крама? Адчыніў дзьверы — зайшоў у краму. І адразу, яшчэ ад парогу, з паліцы насупраць позірк выхапіў срэбна-зялёны кусточак, як вылеплены з буйнога круглага лісьця, з якога рухомымі агеньчыкамі гарэлі кветкі, непадобныя адна на адну і абрысамі, і нюансамі колераў, дзе цямнейшымі, да сіняга, а дзе зусім сьветлымі.