У родны двор пагодным летнім ранкамЯкуб зайшоў з салдацкім рэч-мяшком,У бляклай гімнасцёрцы з акуратнаПад рэмень падаткнутым рукавом.Перахрысціўся перад ганкам, вочыДалонню выцер, уздыхнуў глыбей,I ў гэты міг пявучы голас ВольчынЗ разнасцежаных вылецеў дзвярэй.В о л ь к аЯкубачка! Браток! Герой наш мужны!А родненькі! А дзе ж твая рука?А мамачка! А татачка! Чаму ж выНе сустракаеце свайго сынка?!..Я к у бЗдарова, мілая сястра, здарова!А слёз не трэба. Слёзы ты замкні, -Як тата раіў... Хай яе з дарогай! -Змарыўся страшна за чатыры дні.Амаль не спаў: ні ў цягніках набітых,Ні на вакзалах... Нават не прылёг.В о л ь к аХадзем жа ў хату! Божачка, які тыУвесь змарнелы!..Я к у бНу, здароў, парог!Здаровы, сенцы! I здарова, хата!А гаспадыня дзе? Дзе гаспадар?Даруй мне, мамачка! Даруй мне, тата!Павек мне карай гэты страшны ўдар.Даруй і ты мне, мілая сястрьша,Што сіратою стала праз мяне.Ні прымірыцца з гэтым, ні забыццаНа гэты боль я не магу і ў сне.В о л ь к аЯкуб! Не трэба так. Відаць, над наміТакі ўжо лёс. Не мучайся дарма.Я тут усё - і днямі, і начамі –Абдумала... Тваёй віны няма.Што пазвярэлі многія і кроўюУпіцца праглі - ты тут ні прычым.Ты да людзей быў з Богам і з любоўю.I бедаваў, і думаў аб адным –Што з нашым краем будзе? З Беларуссю?Я помню ўсё, што ты мне гаварыў...Я к у бАх, Волечка! Я ж думаў, што вярнусяДа тых, хто свет мне гэты падарыў.Ты завядзі мяне да іх магілы –Пацалаваць зямлю на курганку...В о л ь к аА як жа, сходзім, сходзім, братка мілы,Але спачатку - адпачні крыху.Я зараз бульбачкі звару, яечкаСпяку - як мама некалі пякла...Я к у бА заўтра я, відаць, схаджу ў мястэчка,Да дзядзькі. Як ён там? Даўно была?В о л ь к аДаруй, браток, што я табе ў апошмімЛісце не напісала пра бяду.Забралі дзядзьку... Прама там, на пошце,Дзе працаваў... і кануў - бы ў ваду.Я к у бЗабралі?.. А за што яго забралі?Што быў настаўнікам у час вайны?Вол ь к аНе ведаю... нічога не сказалі.Прыйшлі, арыштавалі й павялі.Я к у бНу, ясна... Тая ж клямка беларусу.Цяпер ужо за тое, што не здохПад акупацыяй... Што хлеба лустуСумленнай працай зарабляў, як мог.А да цябе сюды энкавэдзістыПрыходзілі? Пыталі пра мяне?В о л ь к аЯшчэ зімой... І я дала твой ліст ім.Вось бачце: ён - на фронце, на вайне.I болей не чапалі, дзякуй Богу.А што пытаць? Ці ж не відно і так?Ты інвалідам стаў за перамогу.Вось — вернасці тваёй найверны знак.Я так, мой братачка, перажывала,Калі ты напісаў мне пра руку!Я к у бА мне, паверыш, як бы нават сталаТам, у шпіталі, спакайней крыху.Падумаў: ну, цяпер ужо, напэўна,I сапраўды я заслужыў давер –Хоць гэткаю цаной неміласэрнай.Нарэшце ўжо адчэпяцца цяпер.Дазволяць мне на працу ўладкаваццаПа спецыяльнасці - і ціха жыць.А зараз... Мушу я табе прызнацца –Адчуў: душа, як і раней, дрыжыць.Як толькі ты сказала мне пра дзядзьку,Так і ўзмуцілася на сэрцы муць.В о л ь к аНе, ты не бойся, брат! Табе ў аддзякуЗа подзвіг твой спакойна жыць дадуць.А як жа! Ты ж герой! Я дзесь чытала:У Грэцыі калісь такіх, як ты,Так моцна ўся краіна шанавала,Што інвалід вайны быў - як святы!Я к у бДык гэта ў Грэцыі!.. А ў нас калекіПайшлі ўжо з «Лазарам» па цягніках.Ну, але ладна. Раскажы мне лепей,Як ты тады перажыла той жах.В о л ь к аТады перажыла... Адгаласіла.Адплакала. Адвыла. Адраўла.Сама не знаю, дзе ўзялася сіла,Што мне тады памерці не дала.Тады... А потым... I не ўспомню, мабыць,Калі мне стала лезці ў галаву,Што я не маю права жыць і марыцьI што цяпер я - не перажыву...Я к у бТы гэта кінь! Вось выдам цябе замуж,Сям'ю займееш, дочак і сыноўНародзіш...В о л ь к аНе. Нічога ты не знаеш.I не ісажы мне нават гэткіх слоў.Яму, адзінаму майму ад Бога,Не здраджу я ніколі і ні з кім.Я не магу і думаць пра другога.Маё жыццё закончылася з ім.Які ён быў тады, той страшнай ноччу,Калі прымчаўся нас уратаваць!Нібы архангел сам з нябёс саскочыў -Каб між каханай і забойцам стаць.Калі б ты чуў, якім мальбоўным крыкамЁн крыкнуў мне: «Зараначка, бяжы!..»А ты гаворыш... Не, дзеля прылікуЯ не вярнуся ў гэты свет чужы...Я к у бЯ разумею, Волечка... Хоць сам яНе знаў кахання гэткага... Але -Ты мусіш жыць. Гаворана ж у псальме:«Хай ворагі не ўцешацца мае».Патрэбна жыць, сястрыца, жыць! НічогаЦяпер не бойся, калі поруч я.Трымайся! А тым часам, з ласкі Бога,I скруха паразыдзецца твая...
