Читать «Выбар» онлайн - страница 12
Ніл Гілевіч
Я ўжо неаднойчы гаварыў і паўтару яшчэ раз: тых сіл і часу, якія сёй-той траціць на пратэст супроць павышэння статуса беларускай мовы, было б болей чым дастаткова, каб гэтаю моваю авалодаць. Але таварыш праяўляе «прынцыповасць»: маўляў, не жадаю ў прынцыпе! Маю права не жадаць. Больш таго — баставаць буду, калі што якое!.. Ну, так, лепш буду баставаць, давяду край да разрухі, да хаосу, да холаду і голаду, але не пайду на тое, каб вывучыць колькі сот слоў з мовы народа, сярод якога дзесяткі гадоў жыву і які нічым мяне не пакрыўдзіў... На вялікі жаль, ёсць і такія «прынцыпы», і такая логіка. Адкуль гэта? Ад бескультур'я? Ад фанабэрыі? Ці ад таго і другога разам?
Сярод галасоў, якія сёння гучаць у дыскусіях па пытаннях мовы, ёсць і галасы трывогі, як бы наданне беларускай мове статуса дзяржаўнай не адбілася шкодна на рускай. Некаторыя з гэтых галасоў настолькі эмацыянальныя, што можна падумаць: гэта рускія школы зведзены ў гарадах і сёлах Беларусі на нішто, гэта рускай мовы не пачуеш ні ў адной дзяржаўнай установе рэспублікі, гэта на рускай мове выходзіць за год усяго дзесяць працэнтаў ад агульнага тыражу надрукаваных у Беларусі кніг...
Яшчэ і яшчэ раз хочацца сказаць — выразна і на ўвесь голас: у Беларусі аўтарытэту і статусу рускай мовы нішто не пагражае. Немагчыма ўявіць беларуса, які захоча адмовіцца ад вывучэння рускай мовы, ад магчымасці карыстацца ёю — чытаць, гаварыць, ды і само жыццё яму не дазволіць гэтага — неабходнасць кантактавацца з людзьмі розных нацый. Немагчыма ўявіць беларуса, які згодзіцца адмежаваць, адгарадзіць сябе ад рускай Кнігі, ад вялікай рускай Культуры; беларуса, які, адарваўшыся ад рускай мовы, тым самым пойдзе на адрыў ад сусветнай Кнігі, ад сусветнай духоўнай Культуры. Думаць іначай — значыць, кепска думаць пра беларускі народ, які заслугоўвае большага даверу. Даказваць гэта, лічу, няма патрэбы, гэта засведчана ўсёй яго гісторыяй. Таму скажам так: праблем з рускай мовай у Беларусі няма і не прадбачыцца. І дададзім: праблем можа не быць і з вяртаннем ва ўсе сферы жыцця беларускай мовы, калі ва ўсіх нас хопіць мудрасці падысці да гэтай справы спакойна, разважліва, па-людску. Калі мы не захочам стварыць іх — небяспечныя для нашага мірнага разнамоўнага дому праблемы — наўмысна.
НАШ ШЛЯХ, НАШ ГРУНТ
Паважаныя таварышы дэпутаты!
Учора па першаму пытанню парадку дня я не ўзяў слова, каб лішні раз не выходзіць на трыбуну, але ў мяне есць адна прапанова, якая, мне здаецца, вартая ўвагі. Сёння мы ўжо ўсе разумеем, якая вялікая трагедыя здарылася на нашай зямлі. Трагедыя нечуваная, небывалая ў гісторыі чалавецтва. Трагедыя для ўсяго народа, для ўсёй нацыі, якая адаб'ецца не толькі на жыцці ўсіх нас, цяперашніх пакаленняў беларусаў, але і на лёсе многіх наступных пакаленняў. Мы нават не можам сказаць, калі і як мы, наша зямля, з гэтай бяды, з гэтага няшчасця выйдзем.
