Читать «Сказ пра залатое пёрка» онлайн - страница 9
Ніл Гілевіч
ЛАГОЙШЧЫНА
Лірычны маналог
Лагойшчына!Найпрыгажэйшы куток беларускай зямлі!I хоць, пэўна, за гэтую славугатовы спрачацца і многія іншыяз тых, што на ўсход і на захад,на поўнач і поўдзень,ды невыпадкова, аднак жа,цябе "беларускай Швейцарыяй" трапна калісьці назвалі - таму ўжо за сотню гадоў і дагэтуль без рэўнасці ўсе аўтараюць як вобраз дакладны і ўдалы.Ты ўся - у пагорках паднебна-высозных, крутых і пакатых, лабастых і круглых, зарослых і голых, ва ўпадзінах донных і ўтульных лагчынах, у поймах разлеглых, усланых лугамі, у стромых узгор'ях, равах і ярах маляўнічых, у луках і лучках, абшытых гсустоўем густым, у белых прасёлках - ад вёскі да вёскі (што праўда - у тым, пешаходным яшчэ, даасфальтавым часе).Ты ўся - у лясах неаглядных, у пушчах дрымучых, таемных, у шчырых барах і цяністых дубровах, у ясных і ветлых палянах, уся ў паясах і вянках пералескаў, у купках гаёў кучаравых, у люстрах лясных азярын і люстэрках крынічак, калісьці нязлічаных тут, што вечна бруіліся, булькалі, беглі, журчалі, як бы запрашалі прыпасці губамі ці ў горшчы зачэрпнуць і смагу ўталіць і здароўя набрацца. А рэкі твае! - ціхаплынная, негаманкая, апроч як разводдзем, спаважная Гайна, што згодна і любасна Беразіне ахвяруе сябе, каб урэшце дабегчы нябачным струменем да Чорнага мора, а вечная-звеку суперніца ёй - Дзвінаса-прыгажуня, што з бегу-разбегу кідаецца, нібы сястра, у абдымкі Віллі, каб данесці пяшчоту сваю да балтыйскіх прастораў. А горад твой! - горад Лагойск - легендарны ў гісторыі краю крывіцка-ліцвінскага, - потым, пазней, беларускім названага!Мала на нашай зямлі гарадоў, што старэйшыя ўзростам за колішні слынны Лагожэск - сталіцу удзельнага княства, няхай невялікага і падзалежнага, важна, што ўсё ж адасобнага, што на зямлі гэтай людзі дзяржаўнымі чуліся недзе яшчэ ў адзінаццатым веку. Невыпадкова, што іменна тут, у набожлівай Гайне, у храме, за дзесяць гадоў перад тым збудаваным, спраўлялі імшу каралю і вялікаму князю у гонар яго ваяроў неадольных і іх перамогі, якою былі ўратаваны ад чорнай няволі і Віцебск, і Полацк, і Орша, і Крычаў, і Мсціслаў і многа яшчэ гарадоў і зямель і людзей крывічанскіх, падданых магутнай і знанай у свеце дзяржавы - Вялікага Княства.Лагойшчына! Колькі тваімі гасцінцамі ды бальшакамі, дарогамі ды пуцявінамі люду прайшло і праехала рознага - болей нядобрага, жорсткага, лютага, сквапнага! Колькі крыві пралівалася тут і палала пажараў бязлітасных, колькі паселішчаў, вёсак тваіх руйнавалася, колькі святыняў бурылася - цэркваў, касцёлаў і кляштараў, колькі палацаў-муроў і сядзібаў знікала бясследна! - а ты - адраджалася, ты паўставала ізноў да жыцця і свабоды. Невыпадкова, што з гэтаю марай святлістай аб волі і шчасці, аб славе і годнасці тут азараліся сонцам навукі, асветы, мастацтва выдатныя творцы, збіральнікі скарбаў народных, даследчыкі даўнасці, што менавіта ў Лагойску патомныя графы Тышкевічы ў белым палацы сваім па-над Гайнай-ракой заснавалі найпершы ў дзяржаве музей краязнаўства, музей беларускай культуры, мастацтва і кнігі. I не выпадкова ж, напэўна, што іменна тут, ад калыскі прыросшы душою да родных нябёсаў, "наўчыўшыся слоў беларускіх ад маці, а дум беларускіх ад потам палітых загонаў", штодня амываючы раны на сэрцы вадой жыватворнай легендаў і песень, паданняў і казак, паўстаў найвялікшы пясняр беларускі, апостал-прарок адраджэння Народа, Краіны Дзяржавы і Гонару нашага - Янка Купала.Лагойшчына! Родны мой кут, дзе радзіўся і вырас і першую ласку людскую спазнаў і прыняў як навек блаславенне, дзе хата бацькоўская светам была наймшейшым і памяпцю найдаражэйшаю будзе да смерці, дзе родныя сэрцу абліччы на помнічках сціплых часцей і часцей патрабуюць:трымайся! не падай! не траць у віхуры нягодаў той сілы і праўды, любові і веры, якімі сумленна і проста жылі мы, пра гэта амаль не гаворачы, мужна і годна прайдзі да астатку дарогу, якую ты выбраў, і помні, і помні, і помні: не можа той чуцца няшчасным, хто мае такую радзіму, як наша Лагойшчына!2002, ліпень - 2003, сакавік
