Читать «Добры анёл беларускасці (Штрыхі да партрэта Ніны Іванаўны Гілевіч)» онлайн - страница 38

З празаікаў мацней за іншых, мабыць, любіла Шукшына. Калі прыйшла газета з паведамленнем пра яго раптоўную заўчасную смерць, я, помніцца, не адразу змог ёй сказаць пра гэта (сядзела паблізу, таксама пераглядала прэсу), і толькі нарэшце выдавіў: «Шукшына не стала... Памёр ад разрыву сэрца...» Мае словы не проста ўразілі яе, а спалохалі. Яна ўскрыкыула і ціха перапытала: «Шукшына?..» Узяла газету, доўга чытала невялікі тэкст афіцыйнага некралогу, затым якуюсь хвіліну сядзела моўчкі, гаротна склаўшы рукі на газеце, а тады цяжка ўздыхнула і прамовіла:

— Вось па кім павінна плакаць руская інтэлігенцыя. I не толькі інтэлігенцыя. Хто ўжо цяпер зможа, так як ён, сказаць праўду — не ведаю. I так праўдзіва паказаць простага рускага чалавека на экране — не ведаю...

Надзвычай любіла і часта згадвала апавяданне Ю. Казакова «У сне ты горка плакаў», а таксама «Маньку» і «Свечачку». Хто прачытае гэтыя творы пісьменніка, пранікне ў іх дух, у іх стылістыку — зразумее, чаму яны былі ў яе на асобым рахунку. Першакласная, глыбокачалавечная проза!..

Зразумела, што першым і галоўным прадметам яе чытацкай і прафесійнай цікавасці была родная беларуская літаратура. I класіка, і сучасная. З класікі перачытвала даўно, са школьных і студэнцкіх гадоў, знаёмыя рэчы Коласа, Купалы, Чорнага і наноў адкрытага ўжо ў паслясталінскі час Максіма Гарэцкага. З творчасці сучаснікаў, якіх мела шчасце ведаць асабіста, быць добра з імі знаёмай, асабліва любілараманы Мележа, Караткевіча, Адамчыка, апавяданні Лынькова, Пташнікава, а найперш — творы Брыля. Чаму менавіта гэтых — пералічаных? За мову. За тое, што «купалася», як у чыстай крынічнай вадзе, у іх мове. Абмывала душу крыштальнай расой на ўзыходзе сонца ў даспелым някошаным лузе.

У Купалы асабліва захаплялася мовай «Паўлінкі» і «Тутэйшых», у Коласа — мовай «Новай зямлі» і апавяданняў з сатырычна-гумарыстычным акрасам, у Чорнага — і не пералічу туг усяго, што яна пастаянна перачытвала, найперш — рыхтуючы і дапрацоўваючы курсы лекцый «Мова пісьменніка», «Культура мовы», «Стылістыка беларускай літаратурнай мовы». Гэтае ж можна сказаць і пра яе адносіны да мовы Максіма Гарэцкага. З якім шкадаваннем казала неаднойчы аб тым, што так позна, у сталым веку, адбылося яе знаёмства з творчасцю гэтага вялікага пісьменніка. Паспела напісаць артыкул пра моўна-стылёвыя асаблівасці яго апошняй аповесці «Скарбы жыцця». Мовай апавяданняў М. Лынькова зацікавілася яшчэ ў студэнцкія гады і зрабіла яе тэмай сваёй дыпломнай работы.