Читать «Нацыянальная ідэя ў сучасным свеце» онлайн - страница 83

Партыя КХП — партыя БНФ абазначана прамавугольнікам у правым верхнім вуглу на стыку фігур 1, 3 і 4. Сучасны статус яе больш блізкі да класічнага нацыяналізму, а абвешчаная ў 1999 г. КХП праграма дзеянняў, вылучыўшая галоўнай задачай стварэнне так званага «нацыянальна-вызвольнага руху», робіць яе падобнай да шэрагу партый, што паўставалі ў часы рэвалюцыйных пераўтварэнняў за нацыянальную свабоду пачатку нашага стагоддзя. Фактычна гэтая праграма ёсць выразнік ірэдэнтысцкага нацыяналізму ў Беларусі. У гісторыі ёсць шэраг прыкладаў такой барацьбы, якая канчалася як паразамі (паўстанне Кастуся Каліноўскага), так і перамогамі (напрыклад рух «Саюдзіс» у Літве). КХП, магчыма, яшчэ будзе кансерватыўнай партыяй, але гэта адбудзецца толькі тады, калі яна стане на шлях памяркоўных, паступовых змен у грамадскім ладзе, што сцвярджае класічны кансерватызм.

Авал нацыяналізму 1 мае агульныя пункты сутыкнення з іншымі ідэалогііямі (акрамя лібералізму і камунізму) — сегменты 8, 10

Фігура 2 — камуністычная ідэалогія. У Беларусі яе прадстаўляюць дзве партыі — КПБ і ПКБ. Блізка да іх стаіць таксама Патрыятычная партыя. Фігуры 1 і 2 не перасякаюцца, што азначае адсутнасць нацыянал-камунізму ў Беларусі.

Фігура 4 прадстаўляе хрысціянска-дэмакратычную ідэалогію. Як ужо адзначалася ў цяперашні момант афіцыйна ні водная з партый не спавядае гэтай ідэалогіі. Аднак ёсць асобныя носьбіты хрысціянска-дэмакратычнай ідэі, як сярод людзей, так і грамадскіх арганізацый. Да перарэгістрацыі 1998 года афіцыйна існавалі наступныя рысціянска-дэмакратычныя партыі: БХДЗ (Беларуская Хрысціянска-дэмакратычная Злучнасць), ХДВ (Хрысціянска-дэмакратычны Выбар (ХДВ), Беларуская Хрысціянска-дэмакратычная партыя (БХДП).

Фігура 5 — лібералізм. Галоўныя носьбіты ідэалогіі: Аб’яднаная Грамадзянская партыя (АГП) і Ліберальна-дэмакратычная партыя (ЛДП).

Фігуры 6-І і 6-ІІ — cацыял-дэмакратыя.. На схеме 7 у адрозненне ад схемы 5 фігура 6, адпавядаючая сацыял-дэмакратыі, падзелена на дзве фігуры 6-І і 6-ІІ, займаючыя рознае становішча на малюнку. Гэта абумоўлена некаторымі прынцыповымі разыходжаннямі паміж вядучымі партыямі абедзвюх галін сацыял-дэмакратыі — Беларускай сацыял-дэмакратычнай Грамады (БСДГ) і Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі «Народная Грамада» (БСДП «НГ»).

БСДП «НГ» пасля аб’яднання з Партыяй Народнай Згоды ў 1995 г. падкрэсліла сваю левацэнтрысцккую платформу, працягвае традыцыі марксісцкай сацыял-дэмакратыі пачатку ХХ стагоддзя (напрыклад, удзельнічае ў святкаванні 1-га мая).

БСДГ утварылася пасля расколу Грамады, створанай у 1991 г. пад кіраўніцтвам М. Ткачова. У 1997 г. не падтрымаўшая аб’яданне з БНЗ, частка былой БСДГ стварыла аргкамітэт па аднаўленню партыі і пасля аб’яднання з Беларускай нацыянальнай партыяй (БНП) у 1998 г. БСДГ была адноўлена. У праграме БСДГ, прынятай на 2-м з’едзе ў 1999 г., адзначана, што БСДГ — партыя правацэнтрысцкага кшталту. Яна не прытрымліваецца ўсталяванага сярод сацыял-дэмакратычных партый прынцыпу дзяржаўнага рэгулявання эканомікай, выступае за шматукладую эканоміку і ў першую чаргу рыначную. Другай рысай БСДГ — таксама традыцыйная прыкмета «правага» ўхілу — з’яўляецца тое, што вялікая роля ў праграме адводзіцца нацынальнаму адраджэнню і ўмацаванню дзяржаўнай незалежнасці Беларусі.