Ну, што сумен там ты, мой дзяцюк малады!Давай чарку на стол, — вот і ўся тут бяда!Кінь драмаць і ўздыхаць, уздыхні лепш тады,Як ці жыць, ці ўміраць будзе ўжо не наўда!Груканём, стуканём чарка ў чарку, як сьлед, —Бач, і стане душа паланеці агнём;Весялей і сьмялей глянуць вочы на сьвет,Весялей і сьмялей пойдзе ўсё хадуном.Ты бядуеш адно, што жыць кепска табе;Плюнь на тое, што кепска, што лепей — шукай!Як вужака, калісь і я віўся ў жальбе;Глянь сягоньня ўсё роўна — ці пекла, ці рай.А было, ой, было, як малінка жыцьцё:Быў шчасьліў, песьні пеў, на ўсё птушкай глядзеў…Калі хочаш, скажу, раскажу табе ўсё…Дай вось чарку, а то ўжо язык прымадзеў.Як напэўна спазнаў, дагадаўся і ты,Празь дзяўчынку пайшло, а нялёгка пайшло.Маладыя былі, шмат было дурнаты;Дваццаць першы мне йшоў, ёй семнаццаць было.Па суседству жыла, звалі Еўкай яе,Даспадобы была як і мне, так і ўсім.Ці глядзіць на цябе, ці то песьню пяе, —Не было ёй раўні ні у гэтым, ні ў чым.Падабалася мне лепш, як сам я сабе;Неспакой мучыў днём, ночкай сон уцякаў;Ці ішоў за сахой, ці пацеў у касьбе, —Павідаці яе, як збаўленьня, чакаў.Не скажу, каб мяне адганяла яна:Ёй па сэрцы я быў, як яна для мяне.І часіна ўцякла удваіх не адна,І цяпер гэты час маю ў сэрцы на дне.На кірмашы хадзіў зь ёю разам ня раз,І гасьцінцы купляў, і ў садочку гуляў;Ненаглядку маю я галубіў падчас,Абнімаў, цалаваў, думкі ёй асьмяляў.А матуля мая (рай нябескі ўжо ёй)Так любіла яе, як бы родну дачку:Ўсё чакала, назаву я сваёй, —Калі Еўку сваю павяду у царкву.Дый адна злыбяда мой сушыла папар:Прызыў мне, як пятля, ўжо на шыі вісеў…Брату выйшлі гады, бацька жыў і ня стар,Я сам дуж і здароў, — значыць, льготы ня меў.Што рабіць у такім тут жыцьці, беспуцьці —Выйсьці цэлым зь пятлі, не палезьці наўрад:Ці жаніцца цяпер і ў салдаты ісьці,Ці жаніцца тады, як вярнуся з салдат?..Варажыў, разважаў сам адзін і зь людзьмі:Еўка кажа, што ёй можна гэтак і так;Маці кажа: цяпер ажаніся вазьмі;Бацька раіць — пасьля, бо мо' здарыцца ўсяк.Адлажыў напасьля, адлажыў наўсяды…Хутка восень прыйшла, і на прызыў у ШклоўТатка з хаты павёз. Там пайшло безь бяды:Папрашчацца дзядзькі адпусьцілі дамоў.Мо' і год не мінуў, як шынэль я надзеў, —З дому вестку дастаў, што матуля ўмярла;Сьлёзы хлынулі мне, прост, на сьвет не глядзеў;Жаль яшчэ і цяпер — недакучнай была…У паходзе былі, і прыехаць ня могДоўг апошні, хаўтурны, радзімай аддаць;I пасьля, да канца маёй службы, ўжо БогХоць магілкі яе не судзіў аглядаць.Ну, аб Еўцы чаму — ты спытаеш — маўчу?От, пісалі, што жыва, здарова, і ўсё…Верыў гэтаму я і снаваў ўціхачуДумкі, як гэта мы зь ёй устроім жыцьцё.Хоць далёка стаяў, а любіў, ўспамінаўI ахвоты ня меў да другіх да дзяўчат:Ёй адной пісьмы слаў і спакою ня знаў, —Ўсё чакаў таго дня, калі пусьцяць з салдат.Так сышло колькі год, аж нарэшце і срокМаёй службы прыйшоў — адпусьцілі зусім.Я вярнуўся, і што ж? Э, мой мілы браток! —Была замужам Еўка за бацькам маім.Што прыйшло ў галаву за старога пайсьці —Над адгадкай такой думак я не ламаў:Сіратою была, а у простым жыцьці,Хто пасватаўся перш, той і верх атрымаў.Сам згадаеш, што я перажыў у той час, —Колькі ў роднай хаціне паспытываў мук.Чаму лепш не ўзяла сьмерць каторага з нас?Хлебам хлеб ня быў мне, ўсё валілася з рук.А яна — ўжо пры мне — ўсё хмурней з кожным днём…Дзе шчасьлівы той сьмех, дзе вясёлы паглёд?Часам разам няўзнак — я, яна уздыхнём,Ды я ў поле барзджэй, а яна — ў агарод.Так праходзілі дні ў злыбядзе, а яна —Наша мачыха ўжо — бачу, тае ў вачах;Бацька хмур, не глядзіць і маўчыць, як сьцяна;Ношку добрую нёс, знаць, і ён на плячах.Год, ня болей, прайшло нам такога жыцьця…Як казалі ў сяле — нехта кінуў урок…На душы дзьве паменшыла наша сям'я:Еўку Бог к сабе ўзяў, я сюды з хаты ўцёк.Гэтак сьпятрала мне доля-байка навек;Хатай стаў мне шынок, а сьвет цэлы — турмой.Змарнаваў за нішто сам сябе чалавек.Празь няўлад праўды ў нас, праз паглёд мілы той.
