Читать «Локіс. Рукапіс прафэсара Вітэмбаха» онлайн - страница 7

- Шкада, - перапыніў граф. - Аляксандр Гумбальт распавядаў майму бацьку, што ведаў у Амерыцы папугая, які адзін ведаў некалькі слоў на мове племені, сёння ўжо цалкам вынішчанага воспай. Вы не супраць, каб нам сюды прынеслі гарбаты?

Пакуль мы пілі гарбату, гаворка круцілася вакол жамойцкай мовы. Графу не падабалася, як немцы прыстасавалі свой алфавіт да літоўскай мовы, і ён меў рацыю.

- Ваш алфавіт, - сказаў ён, - не падыходзіць нашай мове. У вас няма ні нашага «ж», ні нашага «л», ні нашага «і», ні нашага «е». У мяне ёсць зборнік дайнаў, выдадзены летась у Кёнігсбергу, і колькі я ні б'юся, не магу распазнаць словы, так яны перакручаныя.

- Яснавяльможны пан, відаць, мае на ўвазе дайны Леснэра?

- Так. Даволі пасрэдныя тэксты, праўда?

- Магчыма, можна было знайсці і лепшыя. Я згодны, што ў такім выглядзе гэты зборнік мае толькі чыста філалагічную каштоўнасць, але я веру, што, калі добра пашукаць, сярод вашага фальклору можна знайсці значна прыгажэйшыя кветкі.

- Авох! Нягледзячы на мой патрыятызм, я вельмі сумняваюся ў гэтым.

- Некалькі тыдняў таму мне ў Вільні перадалі вельмі прыгожую баладу, да таго ж гістарычную... Паэтычны бок проста бездакорны... Дазвольце, я вам яе прачытаю. Зараз, толькі пашукаю ў паперах.

- Буду вельмі рады.

Ён апусціўся ў фатэль, спытаўшы дазволу закурыць.

- Я разумею паэзію, толькі калі куру, - растлумачыў ён.

- Балада называецца «Тры Будрысы».

- «Тры Будрысы»? - здзіўлена перапытаў граф.

- Так. Яснавяльможны пан лепш за мяне ведае, што Будрыс - гістарычная асоба.

Граф неадрыўна глядзеў на мяне сваім дзіўным позіркам. У ім было нешта неакрэсленае, адначасна нясмелае і лютае, ад чаго рабілася ніякавата. Я пачаў чытаць, каб пазбегнуць няёмкасці:

Тры будрысы

Стары Будрыс трох сынаў, Як сам, гэткіх літвінаў, Да сябе на дзядзінец паклікаў Ды ім кажа: «Зважайце, Коні борзда сядлайце, Натачыце мячы ўміг і пікі! З Вільні вестку мне далі, Што ўжо там наказалі Тры вайны на тры свету староны: Ольгерд рускіх біць едзе, Скіргел - ляхаў-суседзяў, А князь Кейстут разгроміць Тэўтоны. «Вы адважныя хлопцы, Паслужыце старонцы, Хай вядуць вас літоўскія богі! Застаюся я дома, Дам вам раду, вядома: Трох вас ёсць і тры ёсць вам дарогі. «Хай адзін у Расію За Ольгердам шлях крые Па-над Ільмень, пад мур Навагроду; Там саболлі апоны, Залатыя заслоны, І ў купцоў там чырвонцаў, як лёду. «Хай да князя Кейстута Другі едзе, а хутка, Крыжакоў хай знішчае дашчэнту! Як пяску, там бурштынаў, Сукны дзіўнай тканіны, І там рызы ў ксяндзоў ў дыяментах. «Мусіць к Скіргелу трэці Па-за Нёман ляцеці, Беднату там убачыць ліхую, Але возьме за тое Узбраенне стальное І мне стуль прывязе сынавую. «Бо з нявольніц мне толькі Спадабаліся полькі, - Так панадны мне стан іх дзявочы, Твар іх бела-ружовы, Як смоль, чорныя бровы, Як дзве зоркі, іх свецяцца вочы. «Маладым чалавекам Я адтуль прад паўвекам Сабе вывез палячку за жонку; Хоць яе пахаваў я, Ўсё яшчэ ўспамінаю, Калі гляну я ў тую старонку». Даўшы так засцярогу, Блаславіў на дарогу; Яны ўзялі бронь, селі, пабеглі. Ўжо й зіма надыходзе, - Сын не едзе ніводзін, - Будрыс думаў, што ў бітвах палеглі. Па сняжыстай дарожцы Мчыцца ў зброі хтось к вёсцы, А пад буркаю нешта хавае: «Кубел - гэта, знаць, ноша, А ў ім рускія грошы». «Татка, - полька, твая сынавая!» Па сняжыстай дарожцы Мчыцца ў зброі хтось, к вёсцы, А пад буркаю нешта хавае. - «Мусіць, з Прусаў, мой сыну, Цягнеш кубел бурштынаў?» «Татка, - полька, твая сынавая!» Па сняжыстай дарожцы Трэці нехта мкне к вёсцы, А пад буркай вяліка здабыча. Будрыс – што? - не пытае, Толькі госці склікае, На вяселле іх трэцяе кліча.