Читать «Йĕрсем çухалмаççĕ» онлайн - страница 38

Ҫапах та ҫӑмӑл мар иккен агроном ӗҫӗ. Ир-ирех ыйхӑран вӑранса хире тухмалла, ҫӗр вӑрттӑнлӑхӗсене алла илмелле. Хӗрсе тулӑ акмалла ак, чашлаттарса ҫумӑр ҫума тапратрӗ. Икӗ талӑксӑр та чарӑнмарӗ, мур илесшӗ. Кайран, чӑнах та, кӑшт уяртрӗ. Тӑпра та самай кушӑхрӗ. Кулагин, хавасланса, тракторсене хире илсе тухрӗ. Сеялкӑсене те вӑрлӑх тултарнӑччӗ ӗнтӗ, акма ҫеҫ тытӑнмалла — ҫумӑр лӗшкеме пуҫларӗ. Ҫавӑнпа ака ӗҫӗсене вӗсем эрне кая юлса вӗҫлерӗҫ. Эх, хӑтӑрчӗҫ те ҫакӑншӑн ӑна районта.

Хурт-кӑпшанкӑсене пӗтерме тесе, уй-хире имҫам сапрӗҫ те Тӗпешнери тырпул йӑлт типсе-хӑрса ларчӗ. Каллех Кулагина айӑпларӗҫ. Усентӑрансене хӑртмалли препаратпа усӑ курнӑ иккен вӑл. Шуйттан пӗлсе ҫитет-и? Тем тӗрлӗ имҫам та пур, акарцид, гербицид, дефлорант… Кам шухӑшласа кӑларнӑ вӗсене — чӗлхе тепле хуҫӑлмасть. Ку хутӗнче Кулагина Шупашкара чӗнсех пӗҫерккӗ пачӗҫ, тӑкакне те тӗлеттерчӗҫ.

Ҫакӑн хыҫҫӑн Кулагин уй-хиртен тарчӗ — милицие вырнаҫрӗ. Хулара икӗ уйӑх вӗренкелерӗ те милнци лейтенанчӗ пулса тӑчӗ. Хӑй ӗҫне Кулагин хӑвӑрт хӑнӑхрӗ, Ӑна халь йӗпе-сапа кансӗрлемест. Уй-хир тӑрӑх та сулланса ҫӗремелле мар. Йӗрке пӑсакан тупӑнчӗ-тӗк, штраф тӗлеттерет те, лӑпланать лешӗ.

— Кулагин хӑй те йӗркене пӑсать. Машина туянчӗ те урам варринех гараж майласа лартрӗ. Никамран ыйтмасӑр. Ҫитменнине, пӗр кирпӗч тытса пӑхмарӗ хӑй — йӑлтах машинӑпа трактор паркӗнчи слесарьсем тӑрмашрӗҫ. Ӗҫ вӑхӑтӗнчех. Хӑтӑрса илтӗм те Кулагина — тепӗр куннех пушарниксем вӗҫтерсе ҫитрӗҫ. Унтан — шыв инспекцийӗ, санитари инспекцийӗ… Штраф хыҫҫӑн штраф тӗлеме тиврӗ. Кулагин йӑхлатса кулать: «Милици ҫыннисемпе ӗлӗм те хирлешетӗн-и? Татах пакӑлтатса ҫӗретӗн-и?» — тет. Еретлӗ ҫын мар вӑл. Сӑмах тӗксе илтӗн-тӗк, тавӑрма тытӑнать. Каҫ пулсанах, Лидия Гурьевна патне каҫать, ― тарӑхса калаҫрӗ совхоз директорӗ.

12

Ял Советӗнче уголовнӑй розыск начальникӗ Аброськин сӗтел хушшинче протокол ҫырса ларать.

— Макар тракторист ку, ― терӗ милици Кӑпитанӗ, допрос хучӗсене мана тыттарса. ― Ме, паллашӑр.

Ольӑна суранлатнӑ каҫ ҫамрӑксем клубра вӑйӑ ирттернӗ-мӗн. Макар тракторист виҫӗ хутчен шкула чупса пынӑ, Ольӑна вечера чӗннӗ. Лешӗ килӗшмен, экзамена хатӗрленмелле тенӗ. Мӗн тесен те, ӗҫре-ҫке вӑл. Чирлӗ амӑшӗ вырӑнне хуралта ларнӑ. Вӗренӗ ҫулӗ вӗҫленнӗ пулсан та, шкула ачасем кулленех пухӑннӑ. Ирхине уй-хирте тӑрмашнӑ, кӑнтӑрла иртсен шкула пуҫтарӑннӑ та каннӑ, тӗрлӗ вӑйӑсем вылянӑ. Каҫхи апат хыҫҫӑн киле саланнӑ. Вӑйӑсене Оля йӗркеленӗ, Макар ӗкӗтленине те пӑхман вӑл, ӗҫ планӗ ҫырнӑ.

Ку ҫеҫ те мар-ха. Ольӑна тата урӑххи шухӑшлаттарнӑ. Ӗҫпе кану лагерӗнчен икӗ хутчен апат-ҫимӗҫ ҫухалнӑ. Ҫавӑнпа та Оля вӑййа хутшӑнма килӗшмен.

Макар ӑна урама тухма чӗннӗ. Шӑпах ҫав вӑхӑтра ҫарӗҫ пӗлӗмӗнче тем шӑкӑртатни илтӗннӗ, графин ӗксе ҫӗмӗрӗлнӗ… Оля коридора чупса тухнӑ. Хайхи пӑшал сасси. Чӗрече кантӑкӗсем чӑнкӑртатнӑ. Шари! ҫухӑрса янӑ Оля. Макар вара шкула чӗречерен сиксе кӗнӗ, милицие евитленӗ…

Макар кайсан та, протокола алӑран ямарӑм, тепӗр хут вуласа тухрӑм.

— Ҫӗнӗ хыпар пур, Юрий Иванович, — терӗ Аброськин, папкӑри хутсене ҫавӑрттарса. ― Хлимун тӗрмерен тухса тарнӑ. Ӑна шырама та мана хушрӗҫ.