Читать «Йĕрсем çухалмаççĕ» онлайн - страница 35

— Хӑналан, ывӑлӑм, ― терӗ.

— Ку ҫимӗҫе ӑҫтан тупрӑн, кинемей, ― тӗлӗнсех кайрӑм эпӗ.

Кунашкалли Уйкас лавккинче мар, район центрӗнче те сайра хутра тӗл пулать.

— Ырӑ ҫынсем пулӑшаҫҫӗ. Лидия Гурьевна илсе килчӗ. «Сан хӑна лавккана ҫӗремест, столовӑя та пымасть. Сӑйла ӑна», ― терӗ.

— Миҫе тенкӗ сӑптӑрса кайрӗ?

— Ай, пӗр пус та илмерӗ. Ҫынни ҫапла вӑл, ывӑлӑм. Такама та пулӑшать. Хуть мӗн ыйт — тупса парать Лидия Гурьевна. Уйкассене лавккаран нихҫан та пуш алӑпа ямасть. «Ӗҫ укҫи илсен килсе паратӑн», ― тет те кирлӗ тавара вӑшт кӑларса тыттарать. Пурте хисеплетпӗр ӑна. Шел, ырӑ ҫыннӑн та пурнӑҫӗ ӑнмасть — мӑшӑрӗпе уйрӑлнӑ вӑл. Икӗ ачапа Уйкаса килсе кӗчӗ. Ай, маттур! Ай, вӑр-вар! Лӑпӑр-лӑлӑр пӗрт туянчӗ те ҫулталӑк хушшинчех кермен ҫурт ҫавӑрса лартрӗ. Ҫи, ҫи, ывӑлӑм…

Мӗн пулчӗ мана — апат анмасть. Ӑшра темскер йӑшкать. Тӑнран тухӑн ҫав: курман-илтмен хӗрарӑм ман валли апат-ҫимӗҫ ҫӗклесе килет. Мӗне пӗлтерет ку? Шак хуни пулмасть-и?

— Ку апат-ҫимӗҫе, кннемей, паянах каялла кайса пар, ― терӗм те, сӗтел хушшинчен тухса, урамалла пӑхрӑм. Урам хушшипе, тусан мӑкӑрлантарса, тимӗр листисем тиейӗ машина кӗрлеттерсе иртрӗ.

Иккӗлентерекен шухӑшсем аслатиллӗ ҫумӑр пӗлӗчӗсем евӗр умлӑн-хыҫлӑн капланса килеҫҫӗ. Ара, апат-ҫимӗҫ тултарнӑ кутамккана улмурине кам кайса пӑрахнӑ? Тен, ӑна ятарласа пытарнӑ? Апат-ҫимӗҫ ҫыртарнӑ накладнойӗ мӗнле лекнӗ тата унта? Вӑрланӑ е илсе тарнӑ пулсан, сас-хура пулмалла, унта-кунта евитлемелле. Милици уйрӑмӗнче те, ял Советӗнче те унашкал хыпар ҫук. Лидия Гурьевна та шӑпӑртах. Накладнойӗ ҫине иккӗн алӑ пуснӑ: Лидия Гурьевнӑпа база ҫынни, тавар парса яраканни. Апла кирлӗ документах вӑл, Мӗн калать-ха ун пирки сутуҫӑ хӑй?

Уйкас лавккине тухса вӑркӑнтӑм. Шел, сӑмахласси-тӗпчесси пулмарӗ — алӑка икӗ ҫӑрапа питӗрсе илнӗ. Лидия Гурьевна канашлура каланине шута илнӗ те, тен, килте тӑрмашать. Ачаллӑ хӗрарӑм вӑл. Выльӑх-чӗрлӗх те тытать. Ял ҫыннин вӗт хуҫалӑхра та ӗҫ мӑй таранах.

Лавккаран инҫе мар тӑкӑрлӑкра пурӑнать Лидия Гурьевна.

Тиркемелли ҫук: хӗхӗм ҫурт-йӗр ҫавӑрнӑ вӑл, шурӑ кирпӗчрен, тӑррине тутӑхман тимӗр витнӗ. Урамалла ултӑ чӗрече, пахчаналла — иккӗ. Пурте эрешлӗ. Картишне бетон сарнӑ, тап-таса. Лаҫӗпе кӗлетне шифер витнӗ. Нӗхреп алӑкне хирсе уҫнӑ-тӑр, ҫӑра ҫаклатмаллине тӑпӑлтарса кӑларнӑ.

Ун-кун пӑхкаласа, ҫенӗке кӗтӗм. Унта икӗ хӗрача ларать. Пӗри, виҫӗ ҫулхискер, пуканепе вылять. Тепри пиллӗксенче пулӗ. Вӑл чӑматанти япаласене ҫавӑрттарать. Аялтан тӑхӑнмалли кӗпе, шурӑ платье, хӗрлӗ ҫӗҫеллӗ тутӑр кӑларса пӑрахрӗ. Акӑ, мӑй ҫыххипе чӗркене ҫыхӑ туртса кӑларчӗ. Тӗввине салтса, енчен енне ҫавӑркаларӗ те — вӗл-вӗл вӗлтӗртетрӗҫ ҫӗрелле хут укҫасем. Ҫирӗм пилӗк тенкӗлӗххисем! Перекет кӗнекисем виҫҫӗ таран!

Хӗрачасем мана асӑрхарӗҫ те хыҫалти пӗлӗмелле таптарчӗҫ, япалисене те пуҫтармарӗҫ.

Шалт та палт тӗлӗнсе, хускалмасӑр тӑтӑм эпӗ. Ара, ик ачаллӑ хӗрарӑм ҫулталӑк хушшинчех ҫурт-йӗр ҫавӑрать. Курӑнать, татах укҫа пур унӑн. Перекет кӗнекисем тата?.. Сутуҫӑн шалӑвӗ пысӑк мар — ҫӗр ҫирӗм тенкӗ кӑна. Ҫапах перекет кӗнекине хумалӑх пуҫтарнӑ-ха вӑл укҫине. Тен, ашшӗ-амӑшӗ пилленӗ?.. Тен, кӗнекисенче пӗрер-икшер тенкӗ кӑна. Ютшӑнмарӑм, перекет кӗнекисене уҫса пӑхрӑм: пӗрне, тепӗрне… Куҫпуҫ алчӑраса кайрӗ: тӑватӑ пин!.. Ултӑ пин!.. Сакӑр пин!.. Пӗр хулара мар тата: Хусанта, Ӗпхӗре, Саратовра…