Читать «Чарадзейныя яблыкі» онлайн - страница 51

— Нешта здарылася, панначка? — запытала яна. — Вы нечым усхваляваныя.

Панна Марыя ўздыхнула. Гэтай раніцай у яе жыцці вырашалася многае. Яна ніяк не магла звыкнуцца з думкаю, што ёй давядзецца пакінуць дом, развітацца з сябрамі. Хоць і чакала яна гэтага моманту, тым не менш прыезд княжацкага слугі з'явіўся для яе поўнай нечаканасцю. У яе быў усяго толькі дзень, больш дакладна, астатак дня і ноч, каб паспець развітацца з усімі.

— Збяры вечарам дзяўчат каля млына, — загаварыла яна нарэшце. — Скажы ўсім, што заўтра ад'язджаю. Скажы, жадаю развітацца…

Тут панна Марыя не вытрымала: прыпаўшы галавой да грудзей Люцыі, яна горка заплакала.

— Як гэта?.. — усклікнула здзіўлена дзяўчына. — Вы нас пакідаеце?..

Панна Марыя не адказала. Ды і наўрад ці пачула гэтае пытанне, — яна рыдала, як дзіця. Люцыя пяшчотна пагладзіла яе на тонкай белай руцэ. Яна таксама была моцна засмучаная і не змагла стрымаць шчырага прызнання:

— Ах, Божа мой, Божа мой. Якое няшчасце! — І таксама заплакала.

Гэты ўзаемны іхні плач, аднак, ужо нічога не мог змяніць. Панна Марыя не магла не падпарадкавацца рашэнню князя. А плакала яна таму, што не хацела ніякіх змен у сваім жыцці. Будучае яе палохала.

— Бывай, воля. Бывай, родны дом. Бывайце, мае сябровачкі,— бясконца ўсхліпваючы, гаварыла яна.

— Бяда, бяда, — паўтарала Люцыя, наклікаючы міжвольна сапраўдную бяду.

— Скажаш яму… — нагадала панна Марыя і ўважліва паглядзела дзяўчыне ў вочы.

— Не хвалюйцеся, панначка, — адазвалася тая. — Зраблю, як загадалі.

Доўга яшчэ сядзелі яны і шчыра гаманілі. Лебедзі, расчараваныя няўдачай, вымушаны былі вярнуцца да свайго берага. Дзвюх сябровак з розных саслоўяў збліжала не столькі тое, што яны былі равесніцамі, а нешта большае: яны з дзяцінства дзялілі паміж сабой і горыч, і радасць. Да сягонняшняга дня яны яшчэ жылі ў тым свеце, дзе паміж людзьмі няма ніякай розніцы. Гэта быў Божы мір — той самы, з якога некалі выйшлі мы

ўсе.

VII

У гэтую ноч княжацкі прыказчык не мог заснуць. У пакоі, дзе яго пасялілі, было ўжо цёмна — аднак святла не запальваў. Ён хадзіў з кутка ў куток, паліў люльку і цешыўся ўспамінамі. А ўспамінаў ён той час, калі бываў у гэтым доме прыватным візіцёрам. Нарэшце, паклаўшы люльку, прыказчык падышоў да акна. На небе ззялі зоркі, свяціў месяц. Яго дыск адлюстроўваўся ў паркавай сажалцы. Удалечыні, за агароджаю, на вялікім пагорку, дзе яшчэ днём ён заўважыў ветраны млын, мігцеў агеньчык вогнішча. Княжацкі слуга міжвольна пазайздросціў тым, хто ў гэты час знаходзіўся каля агню. Яму адразу ж успомнілася дзяцінства і падумалася, што менавіта тады, у дзяцінстве, ён быў па-сапраўднаму вольным — не залежным ні ад князя, ні ад бацькоў. Ён пасвіў коней, ніколі не адыходзіў далей, чым за аколіцу сваёй вёскі,— аднак адчуваў сябе вольным, бо быў часткаю акаляючай яго прыроды. Пазней, калі ён трапіў у княжацкую дружыну, радаснае пачуццё свабоды прытупілася. Ён амаль і забыўся пра яго. Часам яно ўваскрасала, калі ён знаходзіўся ў касцёле. У такія хвіліны ягонаму сэрцу зноў рабілася лёгка; яму хацелася выказвацца высокімі словамі, гучна і ад усёй душы спяваць; і ён спяваў, паўтараў за ксяндзом святыя словы, адчуваючы пры гэтым амаль ранейшае пачуццё асалоды…