Читать «Пастка для пярэваратня» онлайн - страница 77

Гандляр яшчэ вышэй узняў бурштынавыя каралі, як бы імкнучыся да самага сонца дастаць. Туды, дзе калісьці несліся цуда-коні.

— Што было пасля? — паціху запытала Алеся.

— Гараваў Геліёс, — баяў далей гандляр, — але сваё гора моўчкі трываў. А вось ягоныя дочкі Геліяды плакалі так моцна, што сталі ніцымі вербамі, а іх слёзы — кропелькамі бурштыну. Бурштын — слёзы Сонца. Яго найбольш каля мора знаходзяць, бо там слязьмі Сонца часцей плакалі сёстры Геліяды. І ў нашай старонцы можна бурштын знайсці. Любілі нашу старонку і Геліёс, і Фаэтон, і Геліяды. Не раз і не два тут праляталі.

— Куплю, — азваўся Ясь.

Гандляр працягнуў Ясю пацеркі.

— Сказана — звязана. Бяры. Шчасце прынясе.

— Шчасце прынясе, — паўтарыла Алеся.

Цётка з барадой на Купаллі

Паездка ў Слонім для Янкі, Алесі і Мацея была сапраўдным святам. А неўзабаве прыйшло новае свята — Купалле.

Парачанцы сабраліся на беразе Шчары, запалілі вогнішчы.

Блішчаць вогнішчы на беразе, раскладзеныя ўкола, разрываюць цемру ночы. Ад кожнага дворышча — вогнішча. Жанчыны рассцілаюць на траве белыя ручнікі, ставяць пачастунак: хлеб, бліны, мядовы квас.

Можна і песні пець, калі пад'ясі. «Ух, ела баба пух, а дзед мякіну: еш, баба, еш, я цябе не пакіну…»

Усмешкі на тварах. Шчасце на тварах. Няма злосці, няма крыўды. У агні згарэлі. Падыходзяць людзі адзін да аднаго, частуюцца.

А маладым карціць карагод вадзіць. Дачакаліся, закружыліся вакол вогнішча.

Гэту ночку мне не спаці, Нада жыта ўсяго пільнаваці, Каб змяя заломаў не ламала, У жыце карэнне не капала, У кароў малака не адбірала…

Плыве па рацэ песня, адплывае…

Што яшчэ было ў гэтую дзіўную ноч? Купаліся ў рэчцы, дзяўчаты пускалі па рацэ вяночкі. Кожны вяночак — з запаленай свечкай. Плывуць, мігаюць у цемры… Куды ж занясе вяночак, у якую вёску? Не, не занясе. Хіба дазволяць хлопцы? З берага боўць — і ў ваду. Хутчэй, хутчэй за тым вяночкам, з якога вачэй не спускаў. Не проста вяночак плыве — шчасце плыве, адплывае. Дык як не злавіць яго, жаданае?

І Ясю пашчасціла злавіць той вяночак, які Паўлінка пусціла. Сядзіць Ясь каля вогнішча, няспешна расказвае парачанцам:

— У тую ноч прыснілася аднаму чалавеку, што на пустэльні, пад грушай-дзічкай, куфэрак з золатам закапаны.

Ясь устаў, падкінуў галля ў агонь.

— Што было потым? — не церпіцца Алесі.

— Чуе чалавек, што на вуха яму хтосьці шэпча: «Ідзі. Выкапаеш куфэрак — будзеш да канца сваіх дзён шчаслівы». Чалавек аж спруцянеў, баіцца паварушыцца. А голас зноў: «Ідзі. Шчасце праспіш». Расплюшчыў ён вочы. Ціха вакол. «Памроілася», — сам сабе думае. Павярнуўся на другі бок, а на вуха: «Ідзі. Каму кажу? Да канца сваіх дзён будзеш шчаслівы». — «Што будзе, то будзе», — падумаў той чалавек. Асцярожна, каб жонка не пачула, спусціў ногі. «Пад грушай-дзічкай капай. Не забудзься», — напомніў голас. Выйшаў мужчына з хаты, узяў рыдлёўку і пасунуўся, што цень. Ступіць колькі крокаў, прыпыніцца. Сэрца ў грудзях аж разрываецца. Сяк-так прысунуўся да тае грушы і давай капаць. Капае, капае, далоняй пот з ілба выцірае. Выкапаў яму па пояс, бачыць — куфэрак, кольца на накрыўцы. Ухапіўся рукамі, пацягнуў за кольца. Раптам вецер усхадзіўся. Дождж ні стуль ні ссюль ліўнем лінуў. Грымоты над галавою. Пасля як блісне — усё навокал святлом заліло. Глянуў чалавек — з куфэрка чорт шчэрыцца: «Га-га-га… Прыйшоў?»